Inne | Raporty i Analizy

28.04.2006

DOKUMENT - 2003 r.

Informacja o stanie porządku publicznego i bezpieczeństwa powszechnego w Polsce, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 marca 2004 r.

(Wybrano fragmenty raportu.)

Wstęp

    Analiza statystyk przestępczości zarejestrowanej w latach 2001 - 2003, pozwala na stwierdzenie, że zagrożenie przestępczością w Polsce ulega ciągłym zmianom. Obserwujemy wzrost ujawnionych niektórych rodzajów zjawisk przestępczych, jednocześnie zaś wyraźny spadek innych.
    W sierpniu 2002 roku Rada Ministrów przyjmując założenia Programu Poprawy Bezpieczeństwa Obywateli „Bezpieczna Polska”, a nieco wcześniej założenia komplementarnej z „Bezpieczną Polską” Strategii Antykorupcyjnej, dała wyraźny sygnał, że przyszedł czas na działania w kierunku zdecydowanego obniżenia rzeczywistego poziomu przestępczości oraz – co jest chyba nawet bardziej istotne - poprawę poczucia bezpieczeństwa obywateli.
    Przedstawiając Program Poprawy Bezpieczeństwa Obywateli „Bezpieczna Polska” Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji założył, że ma się on stać płaszczyzną integrującą aktywność służb i instytucji państwa oraz samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie ochrony porządku publicznego. Jest to program kompleksowy, obejmujący społeczny kontekst oraz genezę przestępczości, otwarty na nowe propozycje. Założenia programu zmierzają do jednoznacznego ustalenia wspólnego frontu walki z przestępczością oraz doprowadzenia do poprawy stanu bezpieczeństwa. Program ma wymiar wieloletni – w założeniach strategicznych co najmniej dziesięcioletni, zaś perspektywą krótkoterminową jest okres bieżącej kadencji parlamentarnej. Rząd co roku oceniać będzie jego realizację.
    14 października 2003r. Rada Ministrów zaakceptowała dotychczasowe prace. Rząd uznał, ze stworzono płaszczyznę współdziałania instytucji rządowych, samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznych na rzecz porządku publicznego. Objęła ona wszystkie dziedziny mogące mieć wpływ na poczucie bezpieczeństwa – począwszy od inicjatyw ekonomicznych po edukacyjne. Zobowiąza jednocześnie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do przedstawienia informacji o zagrożenia przestępczością, efektywności jej zapobiegania i zwalczania.

Przedstawiana informacja stanowi zestawienie najistotniejszych danych na temat stanu porządku publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego na terenie RP, za rok 2003 r. Materiał opracowano w zakresie właściwości Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a w zakresie diagnozowania zjawiska terroryzmu i międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz korupcji – na podstawie materiałów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Ponadto wskazano w nim na lokalne inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa, przyjmując, że kompleksowa ocena aktywności samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w tej dziedzinie, wykracza poza zakres przedstawianej informacji.

Przedstawiany dokument stanowi z natury rzeczy jedynie fragment całego obrazu stanu bezpieczeństwa kraju.

(…)

ZAGROŻENIA PORZĄDKU PUBLICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA POWSZECHNEGO W UJĘCIU STATYSTYCZNYM.

POLICJA

W ostatnich trzech latach rysuje się niewielka tendencja wzrostowa przestępczości w Polsce. W 2001 r. stwierdzono 1.390.089 przestępstw, a w roku 2002 r. 1.404.229 (tj. o 1,0% więcej).W 2003 r. stwierdzono 1.466.643 przestępstwa (nieznaczny wzrost w stosunku do ubiegłego roku - o 4,4%.) Należy odnotować dobry sygnał, jakim jest postępujący wzrost wykrywalności przestępstw. W 2003 r. wskaźnik ten wynosi 55,2%.

W kategorii przestępstw kryminalnych stwierdzono 1.107.073 przestępstwa, natomiast w 2002 r. liczba przestępstw zmalała o 2,1% (1.083.854 stwierdzonych).

W 2003 stwierdzono 1.101.387 przestępstw kryminalnych tj. o 1,6% więcej niż w 2002 roku.

Wykrywalność ogółu przestępstw kryminalnych cechuje tendencja minimalnego spadku – w 2003 r. 41,3%.

W kategorii rozbojów, kradzieży i wymuszeń rozbójniczych w 2001 roku stwierdzono 49.862 przestępstwa, a w 2002 r. ich liczba spadła o 4,1%. Natomiast niepokojącym jest wzrost o 8,1% w tej kategorii przestępstw w 2003 r. (51.688).

Widoczna jest tendencja spadku wykrywalności tych przestępstw od 2001 r. o ok. 2,0% rocznie. W 2003 r. wykrywalność wynosiła 48%

Liczba kradzieży w latach 2001-2002 utrzymywała się na jednakowym poziomie ok. 314.000. W 2003 r. ilość tych przestępstw wzrosła o 6,7%, przy minimalnej wykrywalności, która spadła i wynosi 19,8%.

Na 336.143 kradzieże w ubiegłym roku – 54.291 to kradzieże samochodów. Liczba kradzieży samochodów w ostatnich dwóch latach spadła w stosunku do roku 2001 o blisko 9%

W niektórych kategoriach stwierdzonych przestępstw pojawia się wyraźna tendencja spadkowa:

• zabójstwa – 1.039 przestępstw (o 12,5% mniej), przy 87,5% wykrywalności(w 2001 – 1.325, w 2002 – 1.188),

• bójki lub pobicia – 14.010 przestępstw (1,3% mniej) (w 2001 – 14.369, w 2002 – 14.194), przy 76,4% wykrywalności,

• spowodowanie uszczerbku na zdrowiu – 15.669 przestępstw (6,6% mniej), przy 87,9% wykrywalności (w 2001 – 16.968, w 2002 – 16.775),

• kradzież z włamaniem – 294.654 przestępstw (3,3% mniej), przy 20,2% wykrywalności (mimo spadku przestępstw wykrywane jest tylko co 5). Dla porównania w 2001 roku stwierdzono 325.696 tego typu przestępstw, a w 2002 – 304.625.

Istnieją obszary przestępczości, gdzie wskaźnik wzrostu przestępstw jest wynikiem skuteczniejszej pracy wykrywczej policji. W dziale przestępstw kryminalnych dotyczy to przestępczości narkotykowej – Policja stwierdziła 47 tys. 605 przestępstw tj. o 31,6% więcej (dla porównania w roku 2001 – 29.230, a w 2002 – 36.178).

Potwierdzeniem zwiększonej aktywności Policji w ujawnianiu przestępstw gospodarczych jest wzrost ich liczby o 34,6%. W 2003 r. policjanci ujawnili 147 tys. 658 takich przestępstw (w 2001 roku ujawniono 103.521, a w 2002 roku 109.698).

W ujawnianiu przestępstw o charakterze korupcyjnym odnotowano szczególny wzrost. W 2001 roku ujawniono 2.331, w 2002 2.408 takich przestępstw, a w 2003 roku - 3 tys. 490 tj. o 44,9% więcej niż rok wcześniej.

Te rodzaje przestępstw są w większości możliwe do stwierdzenia, w przypadku kiedy są ujawnione przez Policję.

Pozostałe kategorie to:

• przestępstwa drogowe – 168.827, co stanowi wzrost w stosunku do roku ubiegłego o 3,6% (w roku 2002 stwierdzono 163.012 tego typu przestępstw a w 2001 - 138.817).

• przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym – 13.672 przypadki w stosunku do 2002 r. (12.235), czyli o 12% więcej przy wysokiej 99,4% wykrywalności. W roku 2001 stwierdzono 11.476 takich przestępstw.

Wskaźnik zagrożenia przestępczością na 100.000 mieszkańców wyniósł w 2003 r. 3839 (w 2002 wynosił 3634, a w 2001 – 3597). Geograficznie rzecz ujmując, w ubiegłym roku najwięcej przestępstw stwierdzono w województwie mazowieckim – 205.581, w tym w stolicy – 128.891. Stosunkowo dużo przestępstw popełniono również na Górnym Śląsku - w całym województwie śląskim – 192.702, zaś województwem o najmniejszej liczbie przestępstw jest woj. podlaskie (36.842). Najwyższy wskaźnik wykrycia przestępstw (73,0 % wykrycia) odnotowano w województwie podkarpackim, dla porównania w Warszawie wynosi on 34,7 %.

(...)

STRAŻ GRANICZNA

W 2003 roku za usiłowanie lub przekroczenie granicy państwowej wbrew przepisom, Straż Graniczna zatrzymała 6.040 osób (w 2002 - 5.601), co stanowi wzrost o 7,8 %. W 2001 r. SG samodzielnie zatrzymała 6.184 osoby.

W przejściach granicznych zatrzymano 2.649 osób (w 2002 - 2.396), poza przejściami – 3.391 (w 2002 - 3.225). W 2001 r. na przejściach granicznych zatrzymano 2.408 osób; poza przejściami - 3.695 osób.

Podstawą zatrzymania w przejściach granicznych było głównie:

• ominięcie kontroli granicznej – 496 osób; wzrost o 93,0 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (257), w 2001 r. 321 osób,

• posługiwanie się cudzym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy – 456 osób; spadek o 22,2 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (586), w 2001 r. 690 osób,

• posługiwanie się sfałszowanym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy – 404 osoby; spadek o 34,0 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (612), w 2001 r. 1.367 osób,

• posługiwanie się sfałszowaną wizą 23 osoby – spadek o 28,1 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (32), w 2001 r. 73 osoby,

• próba przekroczenia granicy w ukryciu w środkach transportu – 14 osób; spadek o 12,5 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (16),
w 2001 r. 38 osób,

W 2003 roku, w zatrzymaniach grup nielegalnych migrantów na kierunku z Polski dominował odcinek granicy państwowej z Niemcami (88 grup/743 osoby); na kierunku do Polski – odcinek granicy z Ukrainą (43 grupy/502 osoby).

Wraz z grupami nielegalnych migrantów zatrzymano 146 pomocników (w 2002 -142), którymi byli głównie obywatele RP - 133 osoby (w 2002 - 129),. Za naruszenie przepisów ustawy o cudzoziemcach w 2003 roku zatrzymano 7.657 cudzoziemców (w 2002 r. - 8.204 osób, w 2001 r. - 5.990). Głównymi przyczynami zatrzymań cudzoziemców były:

• brak dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium Polski –
3.404 zatrzymane osoby; (2002 r. - 3.942 osoby, 2001 r. - 3.531 osób),

• podjęcie zatrudnienia lub wykonywania pracy zarobkowej bez wymaganego zezwolenia – 1.023 osoby; (w 2002 r. - 1.321, 2001 - 702),

• prowadzenie działalności handlowej bez zezwolenia – 1.465 osób; (w 2002 r. - 1.424, 2001 - 736).

W 2003 roku strona polska przyjęła 5.494 osoby, (w roku 2001 7.623, w
2002 r 5.281), w tym 3.408 obywateli RP oraz 2.086 cudzoziemców, natomiast do państw sąsiednich strona polska wydaliła 5.942 cudzoziemców (w roku 2001 5.954, w 2002 r 4.836).

W 2003 roku, Straż Graniczna ujawniła przemyt towarów i pojazdów o łącznej wartości 97.784.263 zł - odnotowano spadek o 7,8 % w porównaniu do roku ubiegłego (w roku 2001 ujawniono przemyt o łącznej wartości 90.597.734 zł, w roku 2002 - 106.024.505 zł).

ROZDZIA�? 3

WYBRANE INFORMACJE O SZCZEGÓLNYCH ZAGROŻENIACH DLA PORZĄDKU PUBLICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA POWSZECHNEGO

3.1. PRZESTĘPCZOŚĆ POSPOLITA

W 2003 roku nieznacznie wzrosła (o 1,6%), w porównaniu z rokiem 2002, liczba stwierdzonych przestępstw o charakterze kryminalnym. Jednocześnie zmniejszyła się liczba wszczętych postępowań oraz nastąpił niewielki spadek wykrywalności sprawców (o 1,2%).

W grupie przestępstw pospolitych skierowanych przeciwko mieniu, których stwierdzono, w 2003 r., o 4,8 % więcej niż w roku 2002, odnotowano wzrost liczby kradzieży rozbójniczych, rozbojów i wymuszeń rozbójniczych (o 8,1 %), w tym rozbojów z użyciem broni lub innego niebezpiecznego narzędzia (o 9,0 %) oraz kradzieży rzeczy (o 6,7 %), w tym kradzieży samochodów (o 1,1%). Odnotowano natomiast zmniejszenie się liczby stwierdzonych kradzieży z włamaniem (o 3,3 %), a także większą liczbę kradzieży kieszonkowych oraz zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia. Realizowane doraźne i systemowe działania Policji doprowadziły do zmniejszenia liczby napadów rabunkowych dokonywanych na drogach, w szczególności na kierujących samochodami ciężarowymi (w jednostkach policyjnych najbardziej zagrożonych tego typu przestępstwami powołano specjalne grupy operacyjno-śledcze).

W 2002 roku na terenie kraju zgłoszono 113 napadów na kierujących samochodami, podczas których przedmiotem zamachu był samochód ciężarowy, bądź samochód ciężarowy wraz z przewożonym ładunkiem. W roku 2003 odnotowano spadek tego typu zdarzeń do 61. Zauważalny jest stały spadek liczby tego typu przestępstw (w roku 2000 – 238).

Na poziomie z roku 2002 utrzymywało się zagrożenie kradzieżami samochodów. Odnotowano natomiast wzrost liczby kradzieży pojazdów dokonanych przy wykorzystaniu metod agresywnych: „na stłuczkę” oraz „na kamień”. W celu przeciwdziałania tym przestępstwom, Policja prowadzi dynamiczne działania na drogach, także przy wykorzystaniu tzw. samochodów specjalnego przeznaczenia (samochodów pułapek). W związku ze znacznym zagrożeniem kradzieżami samochodów, dokonywanymi tą metodą, na terenie podległym KSP w Warszawie (rejon trasy katowickiej), jednostka ta podjęła w 2003 r. szeroko zakrojone działania wykrywcze, skierowane przeciwko złodziejom samochodów, zatrzymując 96 podejrzanych, z których 32 zostało aresztowanych.

Do zwalczania przestępczości samochodowej powołano w jednostkach terenowych Policji specjalistyczne grupy zajmujące się tylko tą problematyką. Nawiązano też współpracę z Międzynarodowym Zrzeszeniem Przewoźników Drogowych, co umożliwiło prowadzenie szeroko zakrojonych działań prewencyjnych wśród kierowców TIR-ów. Konieczność eliminowania negatywnych zjawisk towarzyszących tzw. przestępczości samochodowej, występujących między innymi w sferze obrotu częściami i akcesoriami, została uwzględniona w międzyresortowym Programie Zapobiegania i Zwalczania Przestępczości Samochodowej.

W styczniu 2004 roku nastąpił funkcjonalny rozruch jądra systemu Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Po imporcie rozproszonych dotychczas w województwach baz danych, po ich weryfikacji i wdrożeniu w pełni systemu wprowadzania danych na poziomie starostw, służby porządku uzyskają nowoczesne narzędzie umożliwiające znaczną redukcję zjawiska kradzieży samochodów – przede wszystkim poprzez praktyczne uniemożliwienie legalizacji kradzionych pojazdów.

Opanowano wzrost przestępstw popełnianych na szkodę banków, urzędów pocztowych. W zwalczaniu tego typu zjawisk Policja współpracuje z organami pozaresortowymi – przede wszystkim ze Związkiem Banków Polskich. Podejmowane działania obejmują zarówno wymianę informacji związanych ze zwalczaniem wszelkiego rodzaju przestępstw w obrocie bankowym, jak choćby wykorzystanie kradzionych kart bankomatowych .

Poprawa bezpieczeństwa osób podróżujących pociągami możliwa była dzięki współdziałaniu ze spółkami PKP oraz Strażą Ochrony Kolei. Oprócz systemowej wymiany informacji, porozumienia zawarte między podmiotami zajmującymi się transportem kolejowym a Policją obejmują także kwestie czysto techniczne – choćby takie, jak zasady, na jakich nieumundurowani funkcjonariusze Policji mogą bezpłatnie podróżować koleją podczas wykonywania obowiązków służbowych.

W związku ze wzrostem liczby przestępstw, w których głównym przedmiotem zaboru były telefony komórkowe, KGP podjęła działania zmierzające do przeciwdziałania tego rodzaju przestępczości. Wdrożono do realizacji kompleksowe działania operacyjne, zmierzające do identyfikacji i odzyskiwania utraconych telefonów. W wyniku prowadzonych w lipcu 2003 r. na polecenie Komendy Głównej Policji czynności, skontrolowano 2.025 punktów obrotu telefonami, ujawniając 206 telefonów zarejestrowanych jako utracone. Nawiązano współpracę z operatorami telefonii komórkowej oraz policjami innych państw celem wypracowania skutecznych metod zwalczania tego rodzaju przestępstw. Niestety, do dziś nie udało się uzyskać od operatorów sieci deklaracji unieruchamiania utraconych aparatów telefonicznych poprzez blokowanie kodu IMEI.

W analizowanym okresie zwiększyła się liczba ujawnionych fałszerstw (o 3,5 %) i oszustw (o 14,9 %).

W liczbie przestępstw przeciwko mieniu, obok kradzieży z włamaniem, które są tradycyjnie najliczniejszą ilościowo kategorią tych przestępstw (294.654 czynów), dominują również kradzieże (336.143). Obie kategorie stanowią prawie 70 % ogółu stwierdzonych w tym czasie przestępstw kryminalnych przeciwko mieniu.

Nadal utrzymuje się zagrożenie kradzieżami i nielegalnym obrotem metalami nieżelaznymi. Powyższe jest wynikiem liberalizacji przepisów prawa gospodarczego i wynikającymi z niej utrudnieniami w procesie wykrywczym sprawców tej kategorii przestępstw. W celu zapobieżenia temu zjawisku opracowano specjalną taktykę działań policyjnych.

W chwili obecnej trwają prace sejmowe nad komisyjnym projektem zmiany ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), który ma regulować omawianą kwestię. Przygotowane zostało stanowisko rządu wobec komisyjnego projektu zmiany ustawy o odpadach, w którym rząd proponuje, aby Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa rozważyła dokonanie zmian w rozdziale 5 ww. ustawy poprzez rozszerzenie zakresu informacji zamieszczanych w ewidencji sprzedaży złomu metali, wprowadzenie wobec osób przekazujących odpady metali obowiązku okazania stosownego dokumentu tożsamości oraz obowiązku odmówienia przez przedsiębiorcę skupującego złom przyjęcia odpadów metali, jeśli osoba przekazująca te odpady odmawia okazania dokumentu tożsamości. Jednocześnie proponuje się wprowadzenie odpowiednich sankcji wobec przedsiębiorców nie prowadzących ww. ewidencji i przyjmujących odpady bez potwierdzenia tożsamości osoby przekazującej odpady.

Systematycznie wzrasta aktywność Policji w ujawnianiu przestępczości narkotykowej. Liczba przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zwiększyła się w 2003 r. o 31,6 %. Świadczy to o coraz lepszym rozpoznaniu środowiska i skuteczności działań wykrywczych. Są to efekty prowadzonej w 2001 roku długofalowej strategii rozpoznania, zapobiegania i zwalczania przestępczości narkotykowej, a także specjalistycznych szkoleń policjantów zajmujących się tą problematyką. Policja na bieżąco realizuje zadania wynikające z Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2002 -2005, szczególnie w zakresie ograniczenia podaży narkotyków, między innymi prowadząc coroczne ogólnokrajowe operacje mające na celu likwidację upraw maku wysokoopiumowego i konopi indyjskich.

W związku z informacjami o dużym zainteresowaniu środowisk młodzieżowych środkami anabolicznymi, których używanie powoduje poważne szkody zdrowotne, jednostki terenowe Policji podjęły na polecenie Komendy Głównej Policji działania, mające na celu zwalczanie nielegalnego obrotu anabolikami. Sprawdzeniami objęto siłownie i punkty obrotu odżywkami dla kulturystów.

W zakresie handlu ludźmi odnotowano wzrost liczby stwierdzonych przestępstw (z 14 do 21). Zmniejszyła się natomiast liczba występków polegających na zmuszaniu do uprawiania prostytucji (z 55 do 47).

Aby ograniczyć proceder handlu kobietami oraz zjawisko prostytucji, pion kryminalny Policji prowadzi bieżące działania operacyjno-wykrywcze prowadzone między innymi ze Strażą Graniczną i Policjami innych państw.

W kontekście przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej, podjęto między innymi działania ujęte w opracowanym międzyresortowym Krajowym Programie Zapobiegania i Zwalczania Handlu Ludźmi, przyjętym przez Radę Ministrów 16 września br.

W 2003 roku, w kategorii znęcanie się nad członkiem rodziny (art. 207 kk) stwierdzono 23 388 przestępstw. W 2002 roku - 23 921.

W 2003 roku odnotowano wzrost liczby czynów lubieżnych popełnianych względem osoby poniżej piętnastego roku życia (z 1.020 do 1.786). Charakterystyczne dla tych przestępstw są przypadki ujawniania sprawców – osób pracujących z dziećmi i cieszących się dużym zaufaniem społecznym. Przykładami takich spraw jest zatrzymanie w 2002 r., 20 pedofilów działających na terenie Dworca Centralnego w Warszawie oraz dyrektora i kierownika artystycznego chóru „Polskie Słowiki” z Poznania. Celem zahamowania wzrostu liczby tego rodzaju czynów, służba kryminalna objęła rozpoznaniem operacyjnym wszystkie osoby karane w przeszłości za czyny lubieżne pod kątem ustalenia możliwości ponownego dokonywania przez nich przestępstw.

Znacznie zmniejszyła się liczba stwierdzonych przypadków uprowadzeń osób dla okupu (z 26 w 2002 r. do 12 w roku 2003). W wyniku zdecydowanych działań Policji w tego rodzaju sprawach, w 2003 roku wykryto sprawców 9 czynów, ustalając 25 porywaczy (m. in. 6 sprawców uprowadzenia 27 letniego Marka G., mieszkańca woj. łódzkiego, i 3 sprawców uprowadzenia 16 letniej Kamili K. w woj. warmińsko-mazurskim).

W 2003 roku zmniejszyła się (o 1,8 %) liczba przestępstw popełnionych z użyciem broni palnej. Tendencja ta zauważalna jest od 2000 roku. Niewątpliwy wpływ na tę tendencję ma systematyczne ujawnianie sprawców nielegalnego posiadania broni palnej i amunicji, w tym w trakcie prowadzonych przez służbę kryminalną cyklicznych ogólnokrajowych operacji, skierowanych przeciwko nielegalnym posiadaczom broni palnej. W czasie działań prowadzonych we wrześniu 2003 pod kryptonimem „P-2003” ujawniono 147 sprawnych technicznie jednostek broni palnej, 8.524 sztuki amunicji, 11 granatów oraz materiały wybuchowe.

W najcięższej kategorii przestępstw, do której należą zabójstwa, stwierdzono znaczny ich spadek – o 12,5%. Biorąc pod uwagę motywy dokonywanych zabójstw, wzrost stwierdzono jedynie w przypadkach zabójstw z motywu nieustalonego (z 247 do 268) oraz seksualnego (z 22 do 33). W przypadku zabójstw na zlecenie odnotowano ponad dwukrotny spadek (z 52 do 25).
Jednymi z najtrudniejszych pod względem wykrywczym są zabójstwa dokonywane na tle porachunkowym (w 2003 r. - 118). Zabójstwa tego typu mają ścisły i bezpośredni związek z działalnością zorganizowanych grup przestępczych. Trudności wykrywcze wiążą się przede wszystkim z dowodzeniem winy zarówno bezpośrednim sprawcom, jak i zleceniodawcom. Najczęściej zabójstwa tego rodzaju popełniane były w centralnej Polsce, w szczególności w województwie mazowieckim.

W wykrywaniu ich sprawców pion kryminalny Policji na bieżąco współpracuje z Centralnym Biurem Śledczym. Sukcesem Policji zakończyło się rozbicie grupy, która dokonała zabójstwa policjanta w Parolach w woj. mazowieckim oraz szeregu innych przestępstw.

W celu ograniczenia przestępczości, podjęto lub kontynuowano w służbie kryminalnej następujące działania:

• dokonano zmian organizacyjnych i systemowych w zakresie prowadzenia poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości. Powołano zespoły poszukiwań celowych, których zadaniem jest aktywne prowadzenie poszukiwań niebezpiecznych przestępców. Prowadzone są cykliczne, ogólnokrajowe działania mające na celu zatrzymanie poszukiwanych. W czasie przeprowadzonych w 2003 r. dwóch takich operacji zatrzymano lub ustalono miejsce pobytu 5.211 osób poszukiwanych, w tym 580 przestępców poszukiwanych listami gończymi. W celu podniesienia skuteczności poszukiwań przestępców i osób zaginionych wprowadzono dwa nowe przepisy służbowe w postaci zarządzeń KGP; zniesiono klauzulę tajności przepisu dotyczącego poszukiwań osób zaginionych, co umożliwia szersze wykorzystanie mediów w procesie poszukiwań – dotychczas dane tych osób były traktowane jako tajne.

• w związku z coraz liczniejszymi przypadkami brutalnych zachowań pseudokibiców, przeradzających się w uliczne bójki (zakończone w jednym przypadku śmiercią uczestnika), jednostki terenowe Policji podjęły aktywne rozpoznanie tego środowiska i czynności zmierzające do zapobiegania takim zdarzeniom oraz szybkiego ustalania ich sprawców. W praktyce oznacza to, że grupy pseudokibiców traktowane są jak grupy przestępcze, czego konsekwencją jest rozpracowywanie ich metodami właściwymi policji kryminalnej.

• prowadzone są działania w kierunku skutecznego wykorzystania nowych możliwości, wspomagających działania wykrywcze, polegających na wykorzystaniu wszelkich dostępnych komputerowych baz danych. Realizacja tych zamierzeń odbywa się poprzez wdrożenie systemu analizy kryminalnej oraz powołanie i działanie w jednostkach terenowych zespołów zajmujących się tego typu analizą. Od 1 stycznia 2003 r. rozpoczęło funkcjonowanie Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej, gromadzące pochodzące od wszystkich zobowiązanych służb i instytucji informacje o przestępstwach, które są podstawowym materiałem do kompleksowych prac analitycznych.

• podnoszony jest poziom pracy operacyjnej służby kryminalnej, zwłaszcza w zakresie wykorzystania osobowych źródeł informacji i nowych możliwości dotyczących zakupu kontrolowanego i przesyłki niejawnie nadzorowanej. W jednostkach terenowych oraz w BSK KGP powołano specjalne zespoły i przeprowadzono szereg, zorganizowanych centralnie, jak i przez poszczególne jednostki, szkoleń specjalistycznych w tym zakresie,

• wprowadzane są nowe standardy prowadzenia oględzin miejsc zdarzeń, w celu zapewnienia jak najlepszych możliwości zebrania i zabezpieczenia materiału dowodowego na potrzeby procesu karnego. W związku z tym realizowane są w tym roku szkolenia dla kierowników grup oględzinowych.

• trwa wdrażanie nowych rozwiązań procesowych (m.in. tryb rejestrowy) i realizacja nowych zadań (m.in. samodzielne prowadzenie śledztw) w związku z tegoroczną nowelizacją Kodeksu postępowania karnego. Prowadzono szkolenia w tym zakresie oraz przygotowywano nowe wzory druków procesowych. Aktualnie prowadzone są konsultacje z Prokuraturą Krajową w kwestii interpretacji niektórych nowych przepisów

(...)

3.3. PRZESTĘPCZOŚĆ PRZECIWKO W�?ASNOŚCI INTELEKTUALNEJ.

Jednym z istotniejszych – choć nie do końca uświadamianych zagrożeń porządku publicznego jest przestępczość skierowana przeciwko własności intelektualnej.

Waga tego zagadnienia polega przede wszystkim na tym, że kraje o wysokim stopniu zagrożenia tą przestępczością nie są wiarygodnymi partnerami na rynkach międzynarodowych, co więcej, narażone są na rozmaitego rodzaju restrykcje wprost przekładające się na stan gospodarki.

Z drugiej strony pamiętać należy o wysokim stopniu tolerancji społecznej dla tych przestępstw i związanym z tym przekonaniem o niewielkiej ich szkodliwości.

Zagrożenie piractwem w Polsce istnieje od wielu lat. Potwierdza to liczba przestępstw ujawnianych przez Policję. W 2001 roku odnotowano 11.016 przestępstw, w 2002 roku - 13.420, natomiast w 2003 r. 12.700.

Jednym z zadań Policji i Straży Granicznej jest rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości związanej z naruszeniami praw własności intelektualnej i znaków towarowych. Szczególnie intensywnie realizowane są przedsięwzięcia w zakresie identyfikacji i ścigania uczestników zorganizowanej przestępczości, w tym o charakterze międzynarodowym.

3.3.1. Piractwo fonograficzne.

Zagrożenie piractwem fonograficznym w Polsce występuje najczęściej w postaci powielania i wprowadzania do obrotu nośników fonograficznych, w tym przede wszystkim płyt CD tłoczonych lub nagrywanych na płytach CDR - 95 % nielegalnej produkcji płyt muzycznych wykonywanych jest w krajach sąsiadujących z Polską, głównie w Rosji, na Ukrainie, Litwie i - w niewielkich ilościach - w Czechach. Przemyt i sprzedaż płyt prowadzą przede wszystkim zorganizowane rosyjskojęzyczne grupy przestępcze,

Przewiduje się, że zagrożenie związane z naruszeniami praw własności intelektualnej nie ulegnie zmniejszeniu po wejściu Polski do Unii Europejskiej. W dalszym ciągu dominować będzie nielegalne powielanie i wprowadzanie do obrotu nośników fonograficznych, odtwarzanie bez zgody właściciela praw autorskich, utworów muzycznych w miejscach publicznych oraz nielegalne rozprowadzanie utworów muzycznych w Internecie.

3.3.2 Wideopiractwo.

Największym zagrożeniem w tym obszarze jest sprzedaż nielegalnie powielanych filmów na nośnikach DVD. Dotyczy to zwłaszcza dużych miast, w których proceder ten jest zlokalizowany przede wszystkim na bazarach i targowiskach. Handel prowadzony jest głównie przez obywateli z państw byłego ZSRR.

Innym sposobem dystrybucji filmów na nośnikach DVD jest Internet, gdzie każdy użytkownik ma możliwość złożenia zamówienia na określony film lub „ściągnięcia” go z serwera.

3.3.3. Piractwo komputerowe

Przejawami zagrożenia tego rodzaju procederem jest przede wszystkim nielegalne powielanie i dystrybucja programów komputerowych na płytach CDR, a także nielegalne ich użytkowanie. Źródłem zaopatrzenia nielegalnego rynku jest „pirackie” oprogramowania pochodzące z przemytu zza wschodniej granicy.

Na terenie kraju dominuje proceder nielegalnego kopiowania programów za pomocą nagrywarek komputerowych CD-RW i DVD RW.

Wciąż odnotowywane jest wykorzystywanie „pirackiego” oprogramowania komputerowego w bieżącej działalności gospodarczej w tym nawet przez liczące się na rynku firmy, zaś handel oprogramowaniem na giełdach komputerowych, dużych bazarach i targowiskach przybrał niepokojąco duże rozmiary. Najdrastyczniejszym tego przykładem jest warszawski Stadion Dziesięciolecia. Tylko w bieżącym roku zorganizowano i przeprowadzono na jego terenie 6 poważnych operacji, w których każdorazowo uczestniczyło po 50 policjantów, oraz 200 mniejszych działań represyjnych, w wyniku których wszczęto 228 postępowań przygotowawczych, ujawniono i zabezpieczono 141 tys. „pirackich” wyrobów, 1200 płyt MP3 i 2.200 kaset magnetofonowych.

Nie ma wyraźnych przesłanek, aby aktualnie wysoki poziom tego zagrożenia mógł ulec zmniejszeniu.

3.3.4. Piractwo przemysłowe

Powszechnym mechanizmem przy nielegalnym wprowadzaniu podrobionych wyrobów na polski obszar celny jest maskowanie podrobionych wyrobów markowych poprzez nakładanie łatwo zdejmowalnych oznakowań firm, których znaki nie są zastrzeżone. Dla utrudnienia działań policyjnych przestępcy często rozmieszczają podrobione produkty w stoiskach handlowych całego bazaru w taki sposób, aby na każdym stoisku znalazły się ilości „nieopłacalne” dla podjęcia interwencji z punktu widzenia ekonomiki prowadzenia postępowania przygotowawczego.

Ponad 80 % podrobionych artykułów, oferowanych do sprzedaży na polskim rynku jest produkowanych poza granicami Polski, w tym głównie w Turcji i na Dalekim Wschodzie. Są one sprzedawane zarówno przez osoby rosyjskojęzyczne, jak i Polaków. Na terenie Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie i na bazarze w Lubinie ujawniono już przypadki prowadzenia handlu przez obywateli państw afrykańskich.

Nowy mechanizm działania kryminalnego, ujawniony w ostatnim okresie, dotyczy stworzenia przez grupy przestępcze międzynarodowej kooperacji w zakresie produkcji i eksportu podrobionych wyrobów przemysłowych. Proceder ten ujawniony został w odniesieniu do podróbek niektórych wyrobów firmy NIVEA, L’Oreal i Henkel. Polegał on na tym, że w Polsce produkowano opakowania i etykiety, które następnie przesyłano na Białoruś. Tam opakowania były napełniane, konfekcjonowane i sprzedawane na rynku rosyjskim.

Innym ujawnionym mechanizmem jest nielegalna produkcja podróbek w Polsce i ich eksport na rynki UE.

3.3.5. Kradzieże sygnału telewizyjnego na szkodę płatnych platform telewizyjnych.

Rozpowszechnia się, spotykany zresztą nie tylko w Polsce proceder - nielegalne podłączanie się do urządzeń odbiorczych pozwalających na odbiór programów telewizji kablowych, lub bardziej zorganizowana forma, polegająca na organizowaniu lokalnych, np. osiedlowych, „płatnych telewizji kablowych”, bez wymaganych koncesji, zezwoleń lub wbrew umowie. Takie nielegalne kanały telewizyjne obejmują często swoim zasięgiem nawet znaczną liczbę abonentów. Przeprowadzane analizy zagrożeń wskazują, że w najbliższych latach wzrośnie zagrożenie w zakresie rozpowszechniania emisji programów telewizyjnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom przez podmioty gospodarcze, kradzieży sygnału TV poprzez nielegalne przyłączenie się do sieci telewizji kablowych oraz bezprawne stosowanie filtrów częstotliwości pozwalających na odbiór kodowanych programów TV bez podpisania niezbędnej umowy i płatności abonamentowych.

3.3.6. Nieprawidłowości w obszarze telekomunikacji.

Istotnym zagrożeniem w tym obszarze jest nadal generowanie ruchu telekomunikacyjnego (nawiązywanie połączeń) poprzez łamanie zabezpieczeń kont służących do zarządzania centralą telefoniczną lub wpięcie się bezpośrednio w kabel telekomunikacyjny.

Odnotowywane są także liczne przypadki produkcji i sprzedaży podrabianych lub doładowanych kart telefonicznych. Proceder ten występuje głównie w ośrodkach akademickich.

Nasila się także nieuczciwa działalność operatorów komercyjnych linii telefonicznych „0-700” polegająca na przekierowywaniu standardowych połączeń modemowych do Internetu na płatne linie komercyjne. Połączenia te są realizowane poprzez wykorzystanie programów dostępowych (dialerów). Użytkownik realizując połączenie internetowe za pośrednictwem numeru TP S.A. 0202122 „wchodząc” na stronę np. zawierającą treści erotyczne (xxx) otrzymuje informację: „aby obejrzeć tysiące zdjęć i filmów należy zainstalować program”. Program ten automatycznie instaluje się głęboko w systemie operacyjnym oraz rejestrach i w sposób niezauważalny dla użytkownika zestawia połączenie z operatorem audiotekstowym 0-700.

Przewiduje się, że w najbliższej perspektywie nastąpi wzrost zagrożenia tymi patologiami. Szczególnie da o sobie znać dalszy wzrost procederu związanego z:

• doładowywaniem kart telefonicznych (magnetycznych i chipowych) i ich sprzedażą na giełdach komputerowych, dużych bazarach i targowiskach oraz w okolicach legalnych punktów sprzedaży i wymiany uszkodzonych kart, stoiskach operatorów,

• nielegalnymi podłączeniami do medium telekomunikacyjnego w celu generowania ruchu do komercyjnych numerów 0-700.

W dniu 26 sierpnia 2003 roku Rada Ministrów przyjęła „Strategię działań na rzecz ochrony własności intelektualnej w Polsce”, która wyznacza zadania dla organów administracji publicznej w celu zmniejszenia skali „piractwa” w Polsce do możliwie najniższego poziomu.

Pion Policji do walki z Przestępczością Gospodarczą jest przygotowany do ujawniania i zwalczania tej dziedziny przestępczości. Aktualnie ok. 115 przeszkolonych policjantów w różnych jednostkach pionu do walki z PG zajmuje się ujawnianiem i zwalczaniem naruszeń praw własności intelektualnej. Szkolenia w tym zakresie organizowane są zarówno centralnie, jak i w ramach doskonalenia zawodowego przez poszczególne komendy wojewódzkie Policji. W ramach doskonalenia zawodowego w roku 2003 ponad 150 policjantów przeszło specjalistyczne szkolenie w tej dziedzinie.

Także jednostki organizacyjne Straży Granicznej realizując ustawowe zadania prowadzą działania zmierzające do wykrywania przestępstw związanych z własnością intelektualną - podejmują działania kontrolne w przejściach granicznych, strefie nadgranicznej oraz działania mające na celu kontrolę legalności pobytu cudzoziemców na terytorium RP prowadzone na bazarach, targowiskach miejskich, giełdach samochodowych, elektronicznych i towarowych.

W ramach prowadzonych przez Straż Graniczną działań w 2003 roku zabezpieczono przedmioty pochodzące z przestępstwa o szacunkowej wartości 3.720.269 zł, w tym m.in. 70.260 płyt kompaktowych z muzyką, 5.468 płyt kompaktowych z oprogramowaniem komputerowym oraz 33.865 płyt kompaktowych z grami na Play Station,

Powyższe działania Straż Graniczna prowadzi samodzielnie oraz we współdziałaniu z Policją, urzędami skarbowymi, urzędami pracy i Służbą Celną. Zatrzymanych sprawców oraz zabezpieczony towar zgodnie z właściwością Straż Graniczna przekazuje Policji, prowadzącej postępowania przygotowawcze w tego typu sprawach.

3.4. PRZESTĘPCZOŚĆ GOSPODARCZA

Gospodarczy rozwój Polski powoduje, że obok tysięcy podmiotów działających legalnie, daje się zauważyć dość sporą liczbę firm i indywidualnych podmiotów gospodarczych, które prowadzą nielegalną działalność. Często działalność ta prowadzona jest w sposób bardzo dobrze przygotowany; wykorzystywane są, istniejące w ramach przepisów, luki prawne i różnego rodzaju wykładnie (nie zawsze spójne) przepisów prawa gospodarczego.

Nadal utrzymuje się wzrostowa tendencja w zakresie działań przestępczych skierowanych przeciwko instytucjom finansowym. Jest to szczególnie widoczne w zakresie wyłudzania kredytów z banków komercyjnych, działania na szkodę banków państwowych oraz towarzysząca temu zjawisku przestępcza współpraca władz banku z osobami wyłudzającymi kredyty. Głównie wyłudzane są kredyty dyskontowe pod fikcyjne przedsięwzięcia gospodarcze.

Trwale utrzymuje się wyłudzanie kredytów leasingowych, gdy przedmiotem leasingu są samochody; w tym zakresie dodatkowo występuje szereg przestępstw przeciwko dokumentom (fałszowanie, podrabianie dokumentów, wyłudzanie poświadczeń nieprawdy w dokumentach).

Kolejnym obserwowanym przez Policję zjawiskiem jest legalizowanie środków finansowych pochodzących z przestępstw, zwane popularnie „praniem brudnych pieniędzy”.

W 2003 roku funkcjonariusze Centralnego Biura Śledczego przedstawili zarzuty 133 podejrzanym. W porównaniu do roku 2002 r. nastąpił wzrost o 75%,

Przestępcze źródła pranych pieniędzy to najczęściej:

• korzyści pochodzące z popełniania przestępstw karno – skarbowych, a w szczególności oszustwa w zakresie wyłudzania podatku VAT, niepłacenie podatku dochodowego od osób prawnych, niepłacenie podatku w postaci akcyzy - w tym przypadku mamy do czynienia z przestępstwami popełnianymi w tzw. branży paliwowej. Sposób popełniania przestępstw polega w szczególności na : mieszaniu w określonych proporcjach benzyn z tańszymi petro-chemikaliami, dodawaniu w określonych proporcjach oleju opałowego do importowanego lub krajowego oleju napędowego, deklarowaniu na granicy oleju napędowego jako opałowego, odbarwianie i usuwanie „markera” z krajowego oleju opałowego,

• przestępstwa kryminalne i narkotykowe, głównie handel, przemyt i produkcja narkotyków, nielegalny handel bronią, wymuszania okupu, kradzieże luksusowych samochodów,

• przestępstwa gospodarcze popełniane zarówno w kraju, jak i poza jego granicami, głównie w zakresie : nielegalnego obrotu tekstyliami, fikcyjny obrót złotem i wyrobami jubilerskimi, wyłudzanie kredytów bankowych, oszustwa na szkodę Skarbu Państwa występujące w procesie prywatyzacji, wyłudzanie dotacji przy interwencyjnym skupie płodów rolnych, nielegalny obrót kosmetykami i wyrobami farmaceutycznymi, działanie na szkodę podmiotów gospodarczych, w tym wyprowadzanie środków finansowych na podstawie pozorowanych robót budowlanych, wyłudzanie środków finansowych na podstawie transakcji dokonywanych przy użyciu kradzionych bądź podrobionych kart płatniczych, obrót podrobionymi świadectwami udziałowymi,

• przemyt różnego rodzaju towarów w postaci: spirytusu i wyrobów alkoholowych, papierosów, części komputerowych.

Wśród najnowszych tendencji występujących w obszarze przestępczości związanej z działalnością na szkodę podmiotów gospodarczych znajduje się działanie na szkodę podmiotów z udziałem Skarbu Państwa, w szczególności poprzez uzyskiwanie nad nimi kontroli w związku z nabyciem pakietów akcji od Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. W tym celu wykorzystywane są kompensaty wierzytelności przedsiębiorstw państwowych i firm prywatnych. Nowi właściciele nie są zainteresowani rozwojem zakładu i utrzymaniem miejsc pracy, dokonują wyprzedaży majątku (maszyn i urządzeń), przejmują nieruchomości w atrakcyjnych miejscach, uniemożliwiając rozwój przejętego zakładu.

Do najczęściej spotykanych form kryminalnych związanych z wyłudzeniami cła i przemytem towarów należą:

• fikcyjny tranzyt przez polski obszar celny towarów obłożonych wysokim podatkiem akcyzowym lub podatkiem celnym,

• fikcyjny eksport towarów w celu wyłudzenia podatku VAT,

• fikcyjny reeksport towarów składowanych w składach celnych na polskim obszarze celnym, w celu ich sprzedaży bez opłat celnych i podatkowych,

• zaniżanie wartości celnych towaru za pomocą przedkładania fałszywych faktur w celu zaniżania opłat celnych i podatkowych (ukrywanie obrotów),

• import towarów na polski obszar celny na adres fikcyjnej firmy,

• wyłudzenia podatków od towarów i usług (VAT oraz akcyzowego),

• zaniżanie należnego podatku dochodowego.

Stwierdzono, że licznie występujące przypadki przestępstw zarówno przemytniczych (alkohol, papierosy, sprzęt elektroniczny a zwłaszcza paliwa), jak i podatkowych (głównie poprzez wyłudzanie nienależnych zwrotów podatku VAT), są organizowane i nadzorowane przez określone grupy kierownicze, które sterują procesem przestępczym, finansują jego działalność, a uzyskane w ten sposób środki finansowe lokują na zagranicznych kontach bankowych lub nabywają dobra materialne (posiadłości, restauracje, hotele) w kraju, lub też zakładają legalną działalność gospodarczą na członków rodziny lub bliskich przyjaciół, np. firmy reklamowe itp.

Wspólnie z Prokuraturą Krajową oraz Departamentem Kontroli Celnej MF zintensyfikowano koordynację działań operacyjno- procesowych w zakresie ujawnienia organizatorów przemytu paliw do Polski, doprowadzając do powołania w ramach Międzyresortowego Centrum ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej i Międzynarodowego Terroryzmu, Zespołu Zadaniowego ds. przestępczości w sektorze paliwowym.

W ostatnim czasie, w obszarach handlu produktami zbożowymi w Polsce, stwierdzono i zidentyfikowano nasilenie się nieprawidłowości, które dotyczą:

• importu zboża,

• eksportu i reeksportu produktów zbożowych,

• skupu zbóż i związanych z tym wyłudzeń dotacji na szkodę Agencji Rynku Rolnego i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

• fikcyjnych transakcji związanych z obrotem zbożem i produktami zbożowymi.

Charakterystycznym zjawiskiem dla przestępczości gospodarczej w Polsce jest sfera patologii związanych z obrotem węglem.

W 2003 roku koordynacją zwalczania przez służby państwowe przestępczości w obrocie węglem zajmowała się grupa robocza utworzona w ramach Międzyresortowego Centrum do Spraw Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej i Międzynarodowego Terroryzmu przy MSWiA. Dla potrzeb tej grupy KWP przesyłały sukcesywnie w ciągu roku wszelkie materiały dot. występującego zagrożenia i spraw prowadzonych w tym zakresie. Z informacji tych wynika, że w ubiegłym roku została opracowana przez w/w grupę roboczą szczegółowa informacja na temat zagrożenia w oparciu o meldunki jednostek terenowych garnizonu śląskiego.

Stałe rozpoznanie zagrożeń w tym obszarze pozwala na ujawnianie nowych zagrożeń oraz ustalanie grup przestępczych, działających na terenie zakładów wydobywczych. Są to m. in:

- kradzieże sprzętu w kopalniach i ponownego wprowadzania go w sektorze górniczym na podstawie sfałszowanych dokumentów;

- kradzieże opału w trakcie transportu kolejowego;

W 2003 roku wzrosła liczba oszustw upadłościowych. W 2002 roku stwierdzono 575 przestępstw tego rodzaju, w 2003 roku - 629.

Najczęściej sprawcy fałszowali dokumentację finansowo - księgową spółek w celu doprowadzenia ich do niewypłacalności i w konsekwencji upadłości oraz wyprowadzali środki finansowe i majątek trwały.

W roku 2002 straty z powodu tego rodzaju przestępczości wyniosły 104 104 167 zł. W 2003 roku - 130- 718 355.

Zmalała liczba stwierdzonych oszustw kredytowych. W 2003 roku stwierdzono 4869 przestępstw tego rodzaju. W 2002 roku 5020.

Sposób działania sprawców polegał m.in. na:

- składaniu wniosków kredytowych przez osoby legitymujące się sfałszowanymi dokumentami,

- składaniu wniosków kredytowych w imieniu firmy nie kwalifikującej się do przydzielenia kredytu (firma nie istniała lub została założona tylko w celu wyłudzenia kredytu),

- przedstawianiu sfałszowanych dokumentów stwierdzających zdolność kredytową firmy,

- ukrywaniu zadłużenia firmy,

- przedstawianiu nieprawdziwych danych dot. przedmiotu stanowiącego prawne zabezpieczenie kredytu,

- przedstawianiu poręczycieli legitymujących się np. fałszywymi dokumentami,

- wzajemnym poręczaniu kredytów.

W 2002 roku straty z tytułu tej kategorii przestępczości wyniosły 79 276 882 zł. W 2003 roku - 2 241 674 zł.

W 2003 roku stwierdzono 182 przestępstwa w sektorze ubezpieczeń. W 2002 roku zarejestrowano 215 takich czynów. Sposób działania sprawców polegał najczęściej na:

- fingowaniu kolizji drogowych, najczęściej trzech samochodów i kilkakrotne wykorzystywanie ich w różnych konfiguracjach bez naprawiania lub naprawianie w zakresie umożliwiającym transport na miejsce kolejnego zdarzenia, które zgłaszane było w kilku zakładach ubezpieczeniowych,

- fingowanie kradzieży drogich samochodów produkcji zachodniej, w tym stanowiących własność banków i firm leasingowych, które faktycznie zostały wyprowadzone do wspólnoty Niepodległych Państw,

- przywłaszczanie składek ubezpieczeniowych przez agentów na szkodę reprezentowanych przez nich zakładów ubezpieczeń,

- zawyżanie kosztów napraw poprzez wykorzystywanie fałszywych rachunków na zakupów części zamiennych i podzespołów,

- antydatowanie polis ubezpieczeniowych,

- zawyżanie wartości ubezpieczonych obiektów i poświadczanie nieprawdy przez agentów celem umożliwienia uzyskania kredytu oraz większego odszkodowania,

- zagarnięcie składek przez agentów za zawarte umowy ubezpieczeniowe,

- pobieranie odszkodowań z kilku zakładów ubezpieczeń za tę samą szkodę,

- wyłudzanie odszkodowań w związku z umyślnie powodowanymi pożarami,

- zawyżanie wartości ubezpieczanych samochodów,

- wyłudzanie gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wierzytelności handlowych. Straty spowodowane tego rodzaju przestępczością w 2003 roku wyniosły 8 352 458 zł. W 2002 roku - 1 565 767 zł.

W 2003 roku stwierdzono 24 przestępstwa przeciwko rynkowi papierów wartościowych. W 2002 roku przestępstw tego rodzaju zarejestrowano 16.

Modus operandi sprawców to najczęściej:

- proponowanie nabycia papierów wartościowych bez zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy,

- prowadzenie bez wymaganego zezwolenia działalności w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi,

- niedokonywanie w terminie zawiadomienia o przekroczeniu określonego w ustawie progu ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy,

- ujawnianie lub wykorzystywanie informacji stanowiącej tajemnicę zawodową,

- ujawnianie lub wykorzystywanie informacji stanowiącej informację poufną,

- sztuczne podwyższanie lub obniżanie ceny papierów wartościowych.

W obszarze przestępczości komputerowej, w roku 2003 stwierdzono 15 612 przestępstw. W roku 2002 - 12 879. sprawcy najczęściej:

- podmieniali zawartość stron WWW oraz włamywali się do systemów komputerowych wykorzystując błędy w ich oprogramowaniu,

- włamywali się do elektronicznych skrzynek pocztowych wewnątrz sieci firmowych,

- blokowali usługi sieciowe poprzez przesyłanie setek tysięcy pakietów IP lub listów e - mail,

- przejmowali dane oraz oprogramowanie,

- nielegalnie zamieszczali, rozpowszechniali i sprzedawali utwory muzyczne, filmy i oprogramowanie,

- rozpowszechniali treści zabronione, w tym pornografię dziecięcą, treści faszystowskie oraz treści obrażające uczucia religijne,

- zbywali i nabywali przedmioty, których posiadanie jest zabronione, w tym narkotyki i broń.

Straty poniesione w wyniku tej kategorii przestępczości w roku 2003 wyniosły 9 389 769 zł. W roku 2002 - 17 660 999 zł.

W 2003 roku stwierdzono 1 337 przypadków podrabiania znaków akcyzy. W roku 2002 - 1 408. Sposób działania sprawców obejmował:

- produkowanie wyrobów z jednoczesnym bezprawnym nakładaniem znaku towarowego,

- nielegalny import podrobionych produktów,

- zakupywanie lub produkcja wyrobów niemarkowych i znakowanie tych wyrobów cechami wprowadzającymi w błąd klientów, co do ich marki,

- produkowanie lub import wyrobów niemarkowych i oznakowywanie ich znakami towarowymi łudząco podobnymi do zastrzeżonych znaków towarowych,

Straty z tytułu tej kategorii przestępczości w 2003 roku wyniosły 8 869 213 zł. W 2002 roku - 2 004 750 zł.

Przestępczość instytucji parabankowych, udzielających pożyczek bez wymaganych zezwoleń w roku 2003 znalazła odzwierciedlenie w statystykach policyjnych, kształtując się na poziomie 87 stwierdzonych przestępstw. W roku 2002 stwierdzono 19 tego rodzaju przestępstw.

Sprawcy tej kategorii przestępczości udzielając kredytów bez zezwolenia z reguły deklarują prowadzenie innej działalności gospodarczej, co znacząco wpływa na możliwości wykrywcze.

Wzrost ilościowy, pojawienie się nowych rodzajów przestępstw związanych z szeroko rozumianym obrotem gospodarczym, obliguje organy ścigania do podjęcia działań zmierzających do pozbawienia sprawców nielegalnie uzyskanych korzyści. Dlatego też, utrata „owoców przestępstwa”, obok nieuchronności kary, powinna być jednym z podstawowych czynników decydujących o nieopłacalności przestępstwa, rekompensując choćby częściowo straty ponoszone przez Skarb Państwa.

3.5. PRZESTĘPCZOŚĆ O CHARAKTERZE KORUPCYJNYM

Zjawisko korupcji szczególnie często występuje w takich dziedzinach jak: przyznawanie koncesji, kontyngentów celnych i ulg podatkowych. Proceder ten obecny jest również w realizowanych procedurach przetargowych organizowanych w ramach zamówień publicznych. Pojawiają się również sygnały świadczące o prowadzeniu sprzecznej z prawem działalności przez osoby pełniące funkcje decyzyjne w administracji publicznej, zmierzające m.in. do osiągnięcia niezależnych korzyści majątkowych.

Problematyka zwalczania przestępstw korupcji była przedmiotem zainteresowania Policji i służb specjalnych RP od 1990 r.

W ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu wśród ustawowych zadań ABW wskazano rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw korupcji osób pełniących funkcje publiczne. Problematyka korupcji znajduje się także w zainteresowaniu Policji, szczególnie zaś Centralnego Biura Śledczego – choć stosowne struktury są też w zależności od lokalnych potrzeb tworzone i na szczeblu komend wojewódzkich Policji.

ABW koncentruje się – jako organ właściwy w sprawach bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, w tym bezpieczeństwa jego podstaw ekonomicznych – na zwalczaniu przestępstw łapownictwa osób piastujących ważne funkcje i stanowiska w państwie.

W zakres ustawowych kompetencji ABW nie wchodzą zatem zagadnienia związane z relacjami korupcyjnymi pomiędzy podmiotami sektora prywatnego, w których nie występują funkcjonariusze publiczni, bądź nie ma negatywnych konsekwencji dla Skarbu Państwa lub innych podmiotów publicznych.

Sferą szczególnie narażoną na różnego rodzaje nieprawidłowości jest także rozdysponowanie funduszy przekazywanych Polsce przez UE w ramach pomocy przedakcesyjnej. W tym kontekście nie można wykluczyć możliwości wystąpienia zagrożeń o charakterze korupcyjnym.

Zagadnienie ewentualnych nadużyć tego typu jest przedmiotem zainteresowania Międzyresortowego Zespołu ds. Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, działającego przy Ministrze Finansów. W skład Zespołu wchodzą m.in. przedstawiciele MSWiA, Biura Kryminalnego KGP, CBŚ, KG SG. Zespół analizuje obecnie system przepływów finansowych w sektorze rolnym, mechanizmy nadużyć w obrocie towarami akcyzowymi (szczególnie w zakresie wyrobów tytoniowych).

Ujawniają się także nowe obszary zagrożeń. Należy tu wymienić wyraźnie zarysowujące się niebezpieczeństwa, które związane są z działaniami o charakterze lobbingowym, zmierzającymi do wymuszania niekorzystnych dla `państwa rozwiązań. Dotyczy to zwłaszcza koncernów farmaceutycznych oraz firm z sektora paliwowego (biopaliwa).

W celu realizacji ustawowych zadań ABW, uwzględniając złożoność problematyki antykorupcyjnej, w strukturze ABW wyodrębniono wyspecjalizowaną jednostkę organizacyjną – Departament Przeciwdziałania Korupcji, Terroryzmowi i Przestępczości Zorganizowanej.

Warto w tym miejscu podkreślić, że Sejm przyjął wiosną 2003 r. nowelizacje przepisów prawnych, stanowiące część rządowego programu „Bezpieczna Polska”. Uwzględniły one, postulowane przez MSWiA i ABW zmiany przepisów prawa karnego – materialnego oraz procedury karnej, co poszerzyło instrumentarium prawne, niezbędne do podniesienia efektywności przeciwdziałania korupcji.

Podjęte przez Agencję działania w zakresie walki z korupcją coraz częściej przekładają się na efekty procesowe. Wątki korupcyjne pojawiają się w co dziesiątym z postępowań przygotowawczych prowadzonych przez ABW. Dotychczasowe ujawnione przez ABW przypadki korupcji dotyczą m.in. celników, urzędników skarbowych, policjantów, sędziów, wysokich urzędników państwowych oraz doradców ministrów (łącznie zarzutami objęto kilkudziesięciu funkcjonariuszy publicznych). To pozornie niewielka liczba, jednak należy podkreślić, że ujawnienie przestępstwa korupcji jest niesłychanie złożone i trudne.

Zmieniające się przepisy karne, pozwalają na efektywniejsze zwalczanie tej patologii (np. instytucja świadka koronnego, umożliwienie kontrolowanego wręczenia korzyści majątkowej, usankcjonowanie tzw. „operacji specjalnych” pozwalających na przeniknięcie do grup przestępczych, zdefiniowanie funkcjonariusza publicznego itp.).

W celu rozpoznawania i przeciwdziałania korupcji urzędników administracji publicznej, działania ABW ukierunkowane są między innymi na:

• weryfikowanie sygnałów wskazujących na możliwość angażowania się urzędników państwowych w działania zmierzające do przejmowania prywatnych podmiotów gospodarczych przez powiązane z nimi pośrednio lub bezpośrednio firmy lub osoby fizyczne;

• rozpoznawanie nieprawidłowości w procedurach koncesyjnych i przetargowych;

• ujawnianie przypadków lobbingu, zmierzającego do wymuszenia niekorzystnych dla państwa rozwiązań;

• rozpoznawanie nieprawidłowości w procesie rozdzielania środków pomocowych z UE.

Działania skierowane przeciwko przestępczości korupcyjnej prowadzone są też przez Policję. W jej ocenie zagrożenie przestępstwami korupcyjnymi wykazuje tendencje wzrostowe. W tych warunkach strategia działania CBŚ KGP skierowana jest głównie na zagrożeniach o charakterze zorganizowanym, godzących w ważny interes ekonomiczny Państwa.

�?ącznie w pierwszym półroczu 2003 roku ABW potwierdziła 61 przypadków (I półrocze 2002 r. - 37) korupcji, natomiast Policja w ciągu całego roku 3.490 (wobec 2.408 w 2002r.).

Strategiczne kierunki działań CBŚ KGP w zwalczaniu korupcji obejmują trzy podstawowe kierunki:

• prewencję,

• rozpoznanie zjawisk korupcji i skuteczne zwalczanie, także przy wykorzystaniu operacji specjalnych (kontrolowane wręczenie korzyści),

• powszechne działania edukacyjne

Przestępstwa korupcyjne towarzyszą większości przestępstw gospodarczych. W dziedzinie gospodarczej okazja do popełnienia przestępstw łapownictwa przez osoby pełniące funkcje publiczne nadarza się znacznie częściej, niż w innych dziedzinach.

Większość popełnionych przestępstw łapownictwa ma właśnie tło gospodarcze. Charakteryzuje je długotrwały cykl działalności przestępczej. Z reguły działalność przestępcza nie kończy się tu na jednorazowym przyjęciu łapówki. Czas trwania przestępczej działalności określony jest czasem trwania „współpracy”. Uprawianie procederu przestępczego ułatwia zakamuflowanie go pozorami „normalnych” operacji finansowych lub handlowych. Nie bez znaczenia w tym względzie pozostają przestępcze porozumienia obejmujące ludzi odpowiedzialnych za rozliczanie i kontrolę.

Należy podkreślić, że praktycznie obserwujemy już rozwój struktur przestępczych w małych ośrodkach miejskich, które faktycznie przejmują kontrolę nad życiem gospodarczym. Jednocześnie postępujący proces rozszerzania wpływów grup przestępczych na działalność polityczną, gospodarczą i kulturalną prowadzić będzie do wzrostu korupcji funkcjonariuszy publicznych różnych szczebli. Na podstawie rozpoznania organów kontroli i ścigania oraz dostępnych opracowań analityczno-kierunkowych, aktualnie i w przyszłości do obszarów zagrożeń i stref korupcjogennych należy przede wszystkim zaliczyć:

• gospodarowanie majątkiem publicznym, w tym funduszami celowymi i subwencjami Unii Europejskiej,

• procesy prywatyzacyjne, komercjalizacja,

• działalność administracji skarbowej i finansowej,

• działalność administracji celnej i służb granicznych,

• działalność wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania,

• działalność administracji centralnej, terenowej i samorządowej,

• działalność służby zdrowia, szkolnictwa wyższego,

• działalność instytucji finansowych, bankowych, fundacji,

• rynek kapitałowy.

Te obszary są i będą stanowić w najbliższych latach przedmiot szczególnego zainteresowania Policji. Zainteresowanie to będzie przejawiać się m.in.:

• poszerzeniem i stałą aktualizacją rozpoznania zagrożenia korupcyjnego przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych źródeł informacji (instytucji, statystyk, konsultantów, mediów, organizacji pozarządowych itp.),

• systematycznym analizowaniem struktury i dynamiki przestępczości korupcyjnej, ocenianiem skuteczności działań wykrywczych, śledzeniem sygnałów o nieprawidłowych przejawach życia gospodarczego,

• rozpoznawaniem nowych mechanizmów działania przestępczego oraz metod ich maskowania,

• pozyskiwaniem konsultantów operacyjnych w celu rozpoznawania nowych zjawisk społeczno-gospodarczych, którym towarzyszyć mogą zjawiska korupcyjne,

• organizacją osobowych źródeł informacji nastawionych na wykrywanie korupcji. Szczególnie istotne jest dotarcie do najbardziej narażonych na korupcję grup zawodowych,

• umożliwieniem prowadzenia operacji pod przykryciem – kontrolowanego wręczenia lub przyjęcia korzyści majątkowej. Założenia do operacji specjalnych w zakresie zwalczania przestępczości korupcyjnej zostały opracowane i przekazane do wszystkich jednostek terenowych CBŚ a także Biura Spraw Wewnętrznych KGP i Biura Służby Kryminalnej KGP w celu ich wdrażania w prowadzonych sprawach,

• skutecznym stosowaniem wszystkich form i metod pracy operacyjnej,

Dnia 15 lipca 2003 roku Rada Ministrów przyjęła II sprawozdanie z realizacji programu zwalczania korupcji - Strategia Antykorupcyjna. Wśród zadań przewidzianych na rok 2003 zrealizowano bądź realizuje się m.in (stan na lipiec 2003):

- projekt nowelizacji wybranych ustaw, uwzględniający stworzenie ram jawnego statusu majątkowego pracowników administracji państwowej i samorządowej (zrealizowany).

- utworzenie centralnej jednostki egzaminacyjnej w Policji (zrealizowano),

- opracowanie przepisów wewnętrznych dot. realizacji zamówień publicznych, dysponowania obiektami i pomieszczeniami służbowymi, dostępu do sprzętu i uzbrojenia służbowego dla służb podległych MSWiA (zrealizowano),

- pakiet rozwiązań dot. rejestru usług medycznych, którego zadaniem jest monitorowanie procesu udzielania świadczeń zdrowotnych (zrealizowano), Jako rządowy program Strategia Antykorupcyjna podlega okresowej ocenie
i poddawana jest debacie parlamentarnej.

3.6. DZIA�?ALNOŚĆ ZORGANIZOWANYCH GRUP PRZESTĘPCZYCH, PRZECIWKO PODSTAWOWYM INTERESOM PAŃSTWA

Przestępczość zorganizowana stanowi wyjątkowo groźną formę przestępczości, która może zagrażać podstawowym strukturom państwa. Wskazują na to chociażby dwie kategorie przestępstw: „pranie brudnych pieniędzy” i korupcja, które stanowią istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa demokratycznego państwa prawa, jak i wolności obrotu gospodarczego.

Na terytorium RP po rozbiciu przez Policję największych struktur przestępczych, takich jak grupa pruszkowska czy wołomińska oraz ich terenowych rezydentur, nie funkcjonują obecnie inne, tak silne i liczne tego typu organizacje. Ich miejsce zajęły mniejsze grupy o znaczeniu regionalnym. W tym kontekście nie można wykluczyć, iż konsekwencją osłabienia rodzimych gangów będzie zajęcie ich miejsca, przez oceniane jako najbardziej bezwzględne i zdyscyplinowane − grupy rosyjskojęzyczne. Rodzima przestępczość zorganizowana nie stanowi bowiem, jak dotychczas, konkurencji dla przestępczości międzynarodowej. Wprawdzie obserwuje się stopniowe włączanie polskich środowisk przestępczych w struktury międzynarodowe, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak produkcja i obrót narkotykami, handel bronią i materiałami wybuchowymi oraz legalizacja środków finansowych pochodzących ze sprzecznej z prawem działalności, ale skala tego zjawiska w dalszym ciągu nie jest znaczna.

Należy podkreślić, iż rzadko zdarza się, że na terytorium RP działają grupy złożone tylko z obcokrajowców. Z reguły tworzą one pewien konglomerat z rodzimymi grupami.

W pierwszym półroczu 2003 r. objęto kontrolą w ramach prowadzonych spraw 4598 osób (w analogicznym okresie 2002 - 4629) działających w 459 grupach ( 429) przestępczych w tym 367 grup polskich ( 342 ), 61 o charakterze międzynarodowym ( 72), 7 etnicznych (10), 24 grupy rosyjskojęzyczne ( 8).

Polskie grupy przestępcze posiadają 480 określonych liderów, grupy międzynarodowe 89, etniczne 12, rosyjskojęzyczne 30.

�?ączna szacunkowa ilość członków poszczególnych grup przedstawia się następująco:

• 3665 członków grup polskich,

• 640 członków grup międzynarodowych,

• 60 członków grup etnicznych,

• 233 członków grup rosyjskojęzycznych.

Działalność przestępczą w zakresie przestępstw gospodarczych prowadziło 107 grup polskich, 16 międzynarodowych, 2 etniczne, 7 rosyjskojęzycznych (łącznie 132 grupy).

W obszarze przestępstw narkotykowych działa 139 grup przestępczych: (102 polskie, 27 międzynarodowych, 1 etniczna i 9 rosyjskojęzycznych).

Aktywność multiprzestępczą wykazywały 42 grupy polskie, 3 międzynarodowe, 4 etniczne i 1 rosyjskojęzyczna.

W pierwszym półroczu 2003 wyeliminowano łącznie 125 grup przestępczych (w 2002 roku - 121) w tym 102 polskie, 15 międzynarodowych, 1 etniczną, 7 rosyjskojęzycznych.

Bezpośrednim zainteresowaniem operacyjnym KGP w pierwszym półroczu 2003 roku objętych było łącznie 291 cudzoziemców (w 2002 roku 290). Prowadzone są czynności zmierzające do szerokiego rozpoznania zorganizowanych grup etnicznych. Działaniami tymi objęte są następujące grupy przestępcze:

• arabskie - wyjątkowo hermetyczne, zajmujące się przede wszystkim dystrybucją narkotyków i handlem bronią palną. Działalność ta prowadzona jest pod egidą legalnych interesów głównie w branży gastronomicznej na terenie między innymi centrum Krakowa i Zakopanego. Specyfika tej społeczności posługującej się orientalnym językiem i wynikająca z kultury islamu powoduje spore trudności w rozpoznaniu tego środowiska.

• osoby pochodzące z krajów tzw. „ wysokiego ryzyka migracyjnego” oraz obywatele Turcji, Bułgarii, b. Jugosławii,

• stworzone przez obywateli z krajów azjatyckich, zwłaszcza Wietnamu. Zajmują się one głównie przemytem oraz wymuszaniem haraczu od swoich rodaków handlujących na bazarach i prowadzących lokale małej gastronomii. Grupa wietnamska jest wyalienowana i nie wchodzi w interesy z Polakami. Wietnamczycy zamieszkują w wieloosobowych grupach, zazwyczaj w blokach na obrzeżach miasta. Wszelkie konflikty, rozliczenia i porachunki załatwiają między sobą w sposób dyskretny.

Zagraniczne organizacje przestępcze przy pomocy własnych rodaków prowadzących interesy w Polsce dokonują nierzadko znacznych uszczupleń na szkodę Skarbu Państwa w procesach prywatyzacyjnych, np. poprzez celowo nietrafnie zrealizowane inwestycje budowlane wyłudzają olbrzymie kredyty udzielane nie tylko przez banki komercyjne, ale również kredyty gwarantowane przez Skarb Państwa.

Odnotowywane są również przypadki docierania struktur przestępczych do przedstawicieli szeroko rozumianego urzędniczego aparatu administracji rządowej i samorządowej. Dotyczy to m.in. kontaktów zorganizowanych grup przestępczych z pracownikami organów skarbowych w celu zabezpieczenia własnych interesów finansowych.

Istotną cechą działania zagranicznych organizacji przestępczych jest lokowanie w naszym kraju na rynku nieruchomości pieniędzy uzyskanych z przestępstw w innych krajach. Organizacje te angażują się w prowadzenie działalności gastronomicznej, turystycznej, hotelarskiej, działalności usługowej i rozrywkowej. „Brudne pieniądze” lokują w pozyskiwanych akcjach i pakietach kontrolnych przedsiębiorstw państwowych i spółek Skarbu Państwa, co czasami skutkuje „wstawianiem” ludzi powiązanych, bądź zależnych od zorganizowanej przestępczości do zarządów i rad nadzorczych tych firm.

Najczęściej stosowanymi technikami legalizowania środków pochodzących z przestępstw jest:

- wyprowadzanie środków finansowych poza granice kraju najczęściej w obszary tzw. "rajów podatkowych", skąd pieniądze wracają jako pochodzące z legalnych przedsięwzięć gospodarczych,

- tworzenie fikcyjnych pożyczek wewnątrz firm z przeznaczeniem dla osób fizycznych,

Źródła "brudnych pieniędzy" to najczęściej:

- korzyści pochodzące z przestępstw karno - skarbowych, a w szczególności wyłudzania nienależnego zwrotu podatku VAT, niepłacenie podatku dochodowego od osób prawnych, nieopłacaniu podatku w postaci akcyzy,

- przestępstwa kryminalne i narkotykowe popełniane zarówno w kraju jak i poza jego granicami (handel, przemyt i produkcja narkotyków, nielegalny handel bronią, wymuszanie okupu, kradzieże luksusowych samochodów),

- przestępstwa gospodarcze popełniane zarówno w kraju jak i poza jego granicami (obrót tekstyliami, fikcyjny obrót złotem i wyrobami jubilerskimi, wyłudzanie kredytów bankowych, oszustwa na szkodę Skarbu Państwa, wyłudzanie dotacji przy interwencyjnym skupie płodów rolnych, nielegalny obrót kosmetykami i lekami, itp.),

- przemyt spirytusu i wyrobów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych. Należy w tym kontekście podkreślić, że grupy składające się z przedstawicieli innych państw cechują się znacznym stopniem wyspecjalizowania, np. niemiecko-polskie grupy przestępcze zajmują się kradzieżą i przerzutem na Wschód luksusowych samochodów, elektroniki, a także materiałów pornografii dziecięcej, z kolei grupy polskie i tureckie przy współpracy niemieckich organizują kanały przerzutowe kobiet do domów publicznych.

W celu rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom ze strony przestępczości zorganizowanej działania ABW i Policji obejmują zadania m.in. z zakresu:

• rozpoznawania i ujawniania osób oraz zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się nielegalnym wytwarzaniem, obrotem oraz przemytem środków odurzających, broni, amunicji oraz materiałów wybuchowych;

• rozpoznawania i ujawniania aktywności przedstawicieli zagranicznych struktur zorganizowanej przestępczości, których charakter i skala działania może zagrażać bezpieczeństwu państwa.

Na podstawie analizy dotychczasowego trendu rozwoju przestępczości zorganizowanej należy przypuszczać, iż jego dynamika w najbliższych latach nie tylko nie ulegnie zahamowaniu, ale najprawdopodobniej wzrośnie.

Oznacza to, że konieczne będzie ciągłe doskonalenie metod rozpoznawania i zwalczania grup przestępczych oraz mechanizmów umożliwiających im działanie. Znacznie większą uwagę organa ścigania będą musiały przykładać do monitorowania procesów legislacyjnych – tak na szczeblu centralnym, jak i na lokalnym – by zredukować możliwość tworzenia się luk prawnych ułatwiających funkcjonowanie grup przestępczych. Bezdyskusyjna jest potrzeba uruchomienia w tym zakresie „systemu wczesnego ostrzegania”. Niekonwencjonalne metody zwalczania przestępczości zorganizowanej będą wymagały najprawdopodobniej znaczących przewartościowań w polskim systemie prawnym – przede wszystkim związanych z szerszym stosowaniem oportunizmu procesowego.

Tradycyjnymi źródłami zysków dla grup przestępczych będą przestępstwa związane z narkotykami, nielegalnym obrotem towarami oraz piractwem intelektualnym, na dużą skalę dokonywane będą również oszustwa na szkodę banków i instytucji finansowych.

Nie można wykluczyć, iż kształtować się mogą enklawy etniczne jako bazy do powstawania narodowościowych grup przestępczych, zaś integracja ze strukturami europejskimi spowoduje wzrost zainteresowania polskich grup przestępczych oszustwami na szkodę Unii Europejskiej. Zwiększy się także atrakcyjność Polski dla grup rosyjskojęzycznych jako bazy dla działań przestępczych prowadzonych na terenie UE. (…)"

« Powrót

Komentarze czytelników

Ten artykuł nie ma jeszcze żadnych komentarzy.

Aby dodać swój komentarz powinieneś się zalogować.

	Login: HasЕ�o:
	START \| RSS \| Kody DostД�pu \| Rejestruj
	Szukaj:

AktualnoЕ�ci AktualnoЕ�ci Charakterystyka Chronologia Historia PZ Organizacje Przestępcze Mafia Implikacje Przegrani Sylwetki Działalność przestępcza Afery Paliwowe Narkotyki Korupcja Prostytucja Spirytus i Papierosy Napady Zbrojne Fałszerstwa Gospodarcze Haracze Broń Nielegalny Hazard Samochody Porwania Internet Inne Klub Literacki Poszukiwani Podstawa prawna Raporty i Analizy Newsletter Polecane Linki www.rotos.pl www.chopin.info.pl	Inne \| Raporty i Analizy 28.04.2006 DOKUMENT - 2003 r. Informacja o stanie porządku publicznego i bezpieczeństwa powszechnego w Polsce, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 marca 2004 r. (Wybrano fragmenty raportu.) Wstęp Analiza statystyk przestępczości zarejestrowanej w latach 2001 - 2003, pozwala na stwierdzenie, że zagrożenie przestępczością w Polsce ulega ciągłym zmianom. Obserwujemy wzrost ujawnionych niektórych rodzajów zjawisk przestępczych, jednocześnie zaś wyraźny spadek innych. W sierpniu 2002 roku Rada Ministrów przyjmując założenia Programu Poprawy Bezpieczeństwa Obywateli „Bezpieczna Polska”, a nieco wcześniej założenia komplementarnej z „Bezpieczną Polską” Strategii Antykorupcyjnej, dała wyraźny sygnał, że przyszedł czas na działania w kierunku zdecydowanego obniżenia rzeczywistego poziomu przestępczości oraz – co jest chyba nawet bardziej istotne - poprawę poczucia bezpieczeństwa obywateli. Przedstawiając Program Poprawy Bezpieczeństwa Obywateli „Bezpieczna Polska” Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji założył, że ma się on stać płaszczyzną integrującą aktywność służb i instytucji państwa oraz samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie ochrony porządku publicznego. Jest to program kompleksowy, obejmujący społeczny kontekst oraz genezę przestępczości, otwarty na nowe propozycje. Założenia programu zmierzają do jednoznacznego ustalenia wspólnego frontu walki z przestępczością oraz doprowadzenia do poprawy stanu bezpieczeństwa. Program ma wymiar wieloletni – w założeniach strategicznych co najmniej dziesięcioletni, zaś perspektywą krótkoterminową jest okres bieżącej kadencji parlamentarnej. Rząd co roku oceniać będzie jego realizację. 14 października 2003r. Rada Ministrów zaakceptowała dotychczasowe prace. Rząd uznał, ze stworzono płaszczyznę współdziałania instytucji rządowych, samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznych na rzecz porządku publicznego. Objęła ona wszystkie dziedziny mogące mieć wpływ na poczucie bezpieczeństwa – począwszy od inicjatyw ekonomicznych po edukacyjne. Zobowiąza jednocześnie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do przedstawienia informacji o zagrożenia przestępczością, efektywności jej zapobiegania i zwalczania. Przedstawiana informacja stanowi zestawienie najistotniejszych danych na temat stanu porządku publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego na terenie RP, za rok 2003 r. Materiał opracowano w zakresie właściwości Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a w zakresie diagnozowania zjawiska terroryzmu i międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz korupcji – na podstawie materiałów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Ponadto wskazano w nim na lokalne inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa, przyjmując, że kompleksowa ocena aktywności samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w tej dziedzinie, wykracza poza zakres przedstawianej informacji. Przedstawiany dokument stanowi z natury rzeczy jedynie fragment całego obrazu stanu bezpieczeństwa kraju. (…) ZAGROŻENIA PORZĄDKU PUBLICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA POWSZECHNEGO W UJĘCIU STATYSTYCZNYM. POLICJA W ostatnich trzech latach rysuje się niewielka tendencja wzrostowa przestępczości w Polsce. W 2001 r. stwierdzono 1.390.089 przestępstw, a w roku 2002 r. 1.404.229 (tj. o 1,0% więcej).W 2003 r. stwierdzono 1.466.643 przestępstwa (nieznaczny wzrost w stosunku do ubiegłego roku - o 4,4%.) Należy odnotować dobry sygnał, jakim jest postępujący wzrost wykrywalności przestępstw. W 2003 r. wskaźnik ten wynosi 55,2%. W kategorii przestępstw kryminalnych stwierdzono 1.107.073 przestępstwa, natomiast w 2002 r. liczba przestępstw zmalała o 2,1% (1.083.854 stwierdzonych). W 2003 stwierdzono 1.101.387 przestępstw kryminalnych tj. o 1,6% więcej niż w 2002 roku. Wykrywalność ogółu przestępstw kryminalnych cechuje tendencja minimalnego spadku – w 2003 r. 41,3%. W kategorii rozbojów, kradzieży i wymuszeń rozbójniczych w 2001 roku stwierdzono 49.862 przestępstwa, a w 2002 r. ich liczba spadła o 4,1%. Natomiast niepokojącym jest wzrost o 8,1% w tej kategorii przestępstw w 2003 r. (51.688). Widoczna jest tendencja spadku wykrywalności tych przestępstw od 2001 r. o ok. 2,0% rocznie. W 2003 r. wykrywalność wynosiła 48% Liczba kradzieży w latach 2001-2002 utrzymywała się na jednakowym poziomie ok. 314.000. W 2003 r. ilość tych przestępstw wzrosła o 6,7%, przy minimalnej wykrywalności, która spadła i wynosi 19,8%. Na 336.143 kradzieże w ubiegłym roku – 54.291 to kradzieże samochodów. Liczba kradzieży samochodów w ostatnich dwóch latach spadła w stosunku do roku 2001 o blisko 9% W niektórych kategoriach stwierdzonych przestępstw pojawia się wyraźna tendencja spadkowa: • zabójstwa – 1.039 przestępstw (o 12,5% mniej), przy 87,5% wykrywalności(w 2001 – 1.325, w 2002 – 1.188), • bójki lub pobicia – 14.010 przestępstw (1,3% mniej) (w 2001 – 14.369, w 2002 – 14.194), przy 76,4% wykrywalności, • spowodowanie uszczerbku na zdrowiu – 15.669 przestępstw (6,6% mniej), przy 87,9% wykrywalności (w 2001 – 16.968, w 2002 – 16.775), • kradzież z włamaniem – 294.654 przestępstw (3,3% mniej), przy 20,2% wykrywalności (mimo spadku przestępstw wykrywane jest tylko co 5). Dla porównania w 2001 roku stwierdzono 325.696 tego typu przestępstw, a w 2002 – 304.625. Istnieją obszary przestępczości, gdzie wskaźnik wzrostu przestępstw jest wynikiem skuteczniejszej pracy wykrywczej policji. W dziale przestępstw kryminalnych dotyczy to przestępczości narkotykowej – Policja stwierdziła 47 tys. 605 przestępstw tj. o 31,6% więcej (dla porównania w roku 2001 – 29.230, a w 2002 – 36.178). Potwierdzeniem zwiększonej aktywności Policji w ujawnianiu przestępstw gospodarczych jest wzrost ich liczby o 34,6%. W 2003 r. policjanci ujawnili 147 tys. 658 takich przestępstw (w 2001 roku ujawniono 103.521, a w 2002 roku 109.698). W ujawnianiu przestępstw o charakterze korupcyjnym odnotowano szczególny wzrost. W 2001 roku ujawniono 2.331, w 2002 2.408 takich przestępstw, a w 2003 roku - 3 tys. 490 tj. o 44,9% więcej niż rok wcześniej. Te rodzaje przestępstw są w większości możliwe do stwierdzenia, w przypadku kiedy są ujawnione przez Policję. Pozostałe kategorie to: • przestępstwa drogowe – 168.827, co stanowi wzrost w stosunku do roku ubiegłego o 3,6% (w roku 2002 stwierdzono 163.012 tego typu przestępstw a w 2001 - 138.817). • przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym – 13.672 przypadki w stosunku do 2002 r. (12.235), czyli o 12% więcej przy wysokiej 99,4% wykrywalności. W roku 2001 stwierdzono 11.476 takich przestępstw. Wskaźnik zagrożenia przestępczością na 100.000 mieszkańców wyniósł w 2003 r. 3839 (w 2002 wynosił 3634, a w 2001 – 3597). Geograficznie rzecz ujmując, w ubiegłym roku najwięcej przestępstw stwierdzono w województwie mazowieckim – 205.581, w tym w stolicy – 128.891. Stosunkowo dużo przestępstw popełniono również na Górnym Śląsku - w całym województwie śląskim – 192.702, zaś województwem o najmniejszej liczbie przestępstw jest woj. podlaskie (36.842). Najwyższy wskaźnik wykrycia przestępstw (73,0 % wykrycia) odnotowano w województwie podkarpackim, dla porównania w Warszawie wynosi on 34,7 %. (...) STRAŻ GRANICZNA W 2003 roku za usiłowanie lub przekroczenie granicy państwowej wbrew przepisom, Straż Graniczna zatrzymała 6.040 osób (w 2002 - 5.601), co stanowi wzrost o 7,8 %. W 2001 r. SG samodzielnie zatrzymała 6.184 osoby. W przejściach granicznych zatrzymano 2.649 osób (w 2002 - 2.396), poza przejściami – 3.391 (w 2002 - 3.225). W 2001 r. na przejściach granicznych zatrzymano 2.408 osób; poza przejściami - 3.695 osób. Podstawą zatrzymania w przejściach granicznych było głównie: • ominięcie kontroli granicznej – 496 osób; wzrost o 93,0 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (257), w 2001 r. 321 osób, • posługiwanie się cudzym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy – 456 osób; spadek o 22,2 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (586), w 2001 r. 690 osób, • posługiwanie się sfałszowanym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy – 404 osoby; spadek o 34,0 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (612), w 2001 r. 1.367 osób, • posługiwanie się sfałszowaną wizą 23 osoby – spadek o 28,1 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (32), w 2001 r. 73 osoby, • próba przekroczenia granicy w ukryciu w środkach transportu – 14 osób; spadek o 12,5 % w porównaniu z rokiem ubiegłym (16), w 2001 r. 38 osób, W 2003 roku, w zatrzymaniach grup nielegalnych migrantów na kierunku z Polski dominował odcinek granicy państwowej z Niemcami (88 grup/743 osoby); na kierunku do Polski – odcinek granicy z Ukrainą (43 grupy/502 osoby). Wraz z grupami nielegalnych migrantów zatrzymano 146 pomocników (w 2002 -142), którymi byli głównie obywatele RP - 133 osoby (w 2002 - 129),. Za naruszenie przepisów ustawy o cudzoziemcach w 2003 roku zatrzymano 7.657 cudzoziemców (w 2002 r. - 8.204 osób, w 2001 r. - 5.990). Głównymi przyczynami zatrzymań cudzoziemców były: • brak dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium Polski – 3.404 zatrzymane osoby; (2002 r. - 3.942 osoby, 2001 r. - 3.531 osób), • podjęcie zatrudnienia lub wykonywania pracy zarobkowej bez wymaganego zezwolenia – 1.023 osoby; (w 2002 r. - 1.321, 2001 - 702), • prowadzenie działalności handlowej bez zezwolenia – 1.465 osób; (w 2002 r. - 1.424, 2001 - 736). W 2003 roku strona polska przyjęła 5.494 osoby, (w roku 2001 7.623, w 2002 r 5.281), w tym 3.408 obywateli RP oraz 2.086 cudzoziemców, natomiast do państw sąsiednich strona polska wydaliła 5.942 cudzoziemców (w roku 2001 5.954, w 2002 r 4.836). W 2003 roku, Straż Graniczna ujawniła przemyt towarów i pojazdów o łącznej wartości 97.784.263 zł - odnotowano spadek o 7,8 % w porównaniu do roku ubiegłego (w roku 2001 ujawniono przemyt o łącznej wartości 90.597.734 zł, w roku 2002 - 106.024.505 zł). ROZDZIA�? 3 WYBRANE INFORMACJE O SZCZEGÓLNYCH ZAGROŻENIACH DLA PORZĄDKU PUBLICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA POWSZECHNEGO 3.1. PRZESTĘPCZOŚĆ POSPOLITA W 2003 roku nieznacznie wzrosła (o 1,6%), w porównaniu z rokiem 2002, liczba stwierdzonych przestępstw o charakterze kryminalnym. Jednocześnie zmniejszyła się liczba wszczętych postępowań oraz nastąpił niewielki spadek wykrywalności sprawców (o 1,2%). W grupie przestępstw pospolitych skierowanych przeciwko mieniu, których stwierdzono, w 2003 r., o 4,8 % więcej niż w roku 2002, odnotowano wzrost liczby kradzieży rozbójniczych, rozbojów i wymuszeń rozbójniczych (o 8,1 %), w tym rozbojów z użyciem broni lub innego niebezpiecznego narzędzia (o 9,0 %) oraz kradzieży rzeczy (o 6,7 %), w tym kradzieży samochodów (o 1,1%). Odnotowano natomiast zmniejszenie się liczby stwierdzonych kradzieży z włamaniem (o 3,3 %), a także większą liczbę kradzieży kieszonkowych oraz zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia. Realizowane doraźne i systemowe działania Policji doprowadziły do zmniejszenia liczby napadów rabunkowych dokonywanych na drogach, w szczególności na kierujących samochodami ciężarowymi (w jednostkach policyjnych najbardziej zagrożonych tego typu przestępstwami powołano specjalne grupy operacyjno-śledcze). W 2002 roku na terenie kraju zgłoszono 113 napadów na kierujących samochodami, podczas których przedmiotem zamachu był samochód ciężarowy, bądź samochód ciężarowy wraz z przewożonym ładunkiem. W roku 2003 odnotowano spadek tego typu zdarzeń do 61. Zauważalny jest stały spadek liczby tego typu przestępstw (w roku 2000 – 238). Na poziomie z roku 2002 utrzymywało się zagrożenie kradzieżami samochodów. Odnotowano natomiast wzrost liczby kradzieży pojazdów dokonanych przy wykorzystaniu metod agresywnych: „na stłuczkę” oraz „na kamień”. W celu przeciwdziałania tym przestępstwom, Policja prowadzi dynamiczne działania na drogach, także przy wykorzystaniu tzw. samochodów specjalnego przeznaczenia (samochodów pułapek). W związku ze znacznym zagrożeniem kradzieżami samochodów, dokonywanymi tą metodą, na terenie podległym KSP w Warszawie (rejon trasy katowickiej), jednostka ta podjęła w 2003 r. szeroko zakrojone działania wykrywcze, skierowane przeciwko złodziejom samochodów, zatrzymując 96 podejrzanych, z których 32 zostało aresztowanych. Do zwalczania przestępczości samochodowej powołano w jednostkach terenowych Policji specjalistyczne grupy zajmujące się tylko tą problematyką. Nawiązano też współpracę z Międzynarodowym Zrzeszeniem Przewoźników Drogowych, co umożliwiło prowadzenie szeroko zakrojonych działań prewencyjnych wśród kierowców TIR-ów. Konieczność eliminowania negatywnych zjawisk towarzyszących tzw. przestępczości samochodowej, występujących między innymi w sferze obrotu częściami i akcesoriami, została uwzględniona w międzyresortowym Programie Zapobiegania i Zwalczania Przestępczości Samochodowej. W styczniu 2004 roku nastąpił funkcjonalny rozruch jądra systemu Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Po imporcie rozproszonych dotychczas w województwach baz danych, po ich weryfikacji i wdrożeniu w pełni systemu wprowadzania danych na poziomie starostw, służby porządku uzyskają nowoczesne narzędzie umożliwiające znaczną redukcję zjawiska kradzieży samochodów – przede wszystkim poprzez praktyczne uniemożliwienie legalizacji kradzionych pojazdów. Opanowano wzrost przestępstw popełnianych na szkodę banków, urzędów pocztowych. W zwalczaniu tego typu zjawisk Policja współpracuje z organami pozaresortowymi – przede wszystkim ze Związkiem Banków Polskich. Podejmowane działania obejmują zarówno wymianę informacji związanych ze zwalczaniem wszelkiego rodzaju przestępstw w obrocie bankowym, jak choćby wykorzystanie kradzionych kart bankomatowych . Poprawa bezpieczeństwa osób podróżujących pociągami możliwa była dzięki współdziałaniu ze spółkami PKP oraz Strażą Ochrony Kolei. Oprócz systemowej wymiany informacji, porozumienia zawarte między podmiotami zajmującymi się transportem kolejowym a Policją obejmują także kwestie czysto techniczne – choćby takie, jak zasady, na jakich nieumundurowani funkcjonariusze Policji mogą bezpłatnie podróżować koleją podczas wykonywania obowiązków służbowych. W związku ze wzrostem liczby przestępstw, w których głównym przedmiotem zaboru były telefony komórkowe, KGP podjęła działania zmierzające do przeciwdziałania tego rodzaju przestępczości. Wdrożono do realizacji kompleksowe działania operacyjne, zmierzające do identyfikacji i odzyskiwania utraconych telefonów. W wyniku prowadzonych w lipcu 2003 r. na polecenie Komendy Głównej Policji czynności, skontrolowano 2.025 punktów obrotu telefonami, ujawniając 206 telefonów zarejestrowanych jako utracone. Nawiązano współpracę z operatorami telefonii komórkowej oraz policjami innych państw celem wypracowania skutecznych metod zwalczania tego rodzaju przestępstw. Niestety, do dziś nie udało się uzyskać od operatorów sieci deklaracji unieruchamiania utraconych aparatów telefonicznych poprzez blokowanie kodu IMEI. W analizowanym okresie zwiększyła się liczba ujawnionych fałszerstw (o 3,5 %) i oszustw (o 14,9 %). W liczbie przestępstw przeciwko mieniu, obok kradzieży z włamaniem, które są tradycyjnie najliczniejszą ilościowo kategorią tych przestępstw (294.654 czynów), dominują również kradzieże (336.143). Obie kategorie stanowią prawie 70 % ogółu stwierdzonych w tym czasie przestępstw kryminalnych przeciwko mieniu. Nadal utrzymuje się zagrożenie kradzieżami i nielegalnym obrotem metalami nieżelaznymi. Powyższe jest wynikiem liberalizacji przepisów prawa gospodarczego i wynikającymi z niej utrudnieniami w procesie wykrywczym sprawców tej kategorii przestępstw. W celu zapobieżenia temu zjawisku opracowano specjalną taktykę działań policyjnych. W chwili obecnej trwają prace sejmowe nad komisyjnym projektem zmiany ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), który ma regulować omawianą kwestię. Przygotowane zostało stanowisko rządu wobec komisyjnego projektu zmiany ustawy o odpadach, w którym rząd proponuje, aby Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa rozważyła dokonanie zmian w rozdziale 5 ww. ustawy poprzez rozszerzenie zakresu informacji zamieszczanych w ewidencji sprzedaży złomu metali, wprowadzenie wobec osób przekazujących odpady metali obowiązku okazania stosownego dokumentu tożsamości oraz obowiązku odmówienia przez przedsiębiorcę skupującego złom przyjęcia odpadów metali, jeśli osoba przekazująca te odpady odmawia okazania dokumentu tożsamości. Jednocześnie proponuje się wprowadzenie odpowiednich sankcji wobec przedsiębiorców nie prowadzących ww. ewidencji i przyjmujących odpady bez potwierdzenia tożsamości osoby przekazującej odpady. Systematycznie wzrasta aktywność Policji w ujawnianiu przestępczości narkotykowej. Liczba przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zwiększyła się w 2003 r. o 31,6 %. Świadczy to o coraz lepszym rozpoznaniu środowiska i skuteczności działań wykrywczych. Są to efekty prowadzonej w 2001 roku długofalowej strategii rozpoznania, zapobiegania i zwalczania przestępczości narkotykowej, a także specjalistycznych szkoleń policjantów zajmujących się tą problematyką. Policja na bieżąco realizuje zadania wynikające z Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2002 -2005, szczególnie w zakresie ograniczenia podaży narkotyków, między innymi prowadząc coroczne ogólnokrajowe operacje mające na celu likwidację upraw maku wysokoopiumowego i konopi indyjskich. W związku z informacjami o dużym zainteresowaniu środowisk młodzieżowych środkami anabolicznymi, których używanie powoduje poważne szkody zdrowotne, jednostki terenowe Policji podjęły na polecenie Komendy Głównej Policji działania, mające na celu zwalczanie nielegalnego obrotu anabolikami. Sprawdzeniami objęto siłownie i punkty obrotu odżywkami dla kulturystów. W zakresie handlu ludźmi odnotowano wzrost liczby stwierdzonych przestępstw (z 14 do 21). Zmniejszyła się natomiast liczba występków polegających na zmuszaniu do uprawiania prostytucji (z 55 do 47). Aby ograniczyć proceder handlu kobietami oraz zjawisko prostytucji, pion kryminalny Policji prowadzi bieżące działania operacyjno-wykrywcze prowadzone między innymi ze Strażą Graniczną i Policjami innych państw. W kontekście przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej, podjęto między innymi działania ujęte w opracowanym międzyresortowym Krajowym Programie Zapobiegania i Zwalczania Handlu Ludźmi, przyjętym przez Radę Ministrów 16 września br. W 2003 roku, w kategorii znęcanie się nad członkiem rodziny (art. 207 kk) stwierdzono 23 388 przestępstw. W 2002 roku - 23 921. W 2003 roku odnotowano wzrost liczby czynów lubieżnych popełnianych względem osoby poniżej piętnastego roku życia (z 1.020 do 1.786). Charakterystyczne dla tych przestępstw są przypadki ujawniania sprawców – osób pracujących z dziećmi i cieszących się dużym zaufaniem społecznym. Przykładami takich spraw jest zatrzymanie w 2002 r., 20 pedofilów działających na terenie Dworca Centralnego w Warszawie oraz dyrektora i kierownika artystycznego chóru „Polskie Słowiki” z Poznania. Celem zahamowania wzrostu liczby tego rodzaju czynów, służba kryminalna objęła rozpoznaniem operacyjnym wszystkie osoby karane w przeszłości za czyny lubieżne pod kątem ustalenia możliwości ponownego dokonywania przez nich przestępstw. Znacznie zmniejszyła się liczba stwierdzonych przypadków uprowadzeń osób dla okupu (z 26 w 2002 r. do 12 w roku 2003). W wyniku zdecydowanych działań Policji w tego rodzaju sprawach, w 2003 roku wykryto sprawców 9 czynów, ustalając 25 porywaczy (m. in. 6 sprawców uprowadzenia 27 letniego Marka G., mieszkańca woj. łódzkiego, i 3 sprawców uprowadzenia 16 letniej Kamili K. w woj. warmińsko-mazurskim). W 2003 roku zmniejszyła się (o 1,8 %) liczba przestępstw popełnionych z użyciem broni palnej. Tendencja ta zauważalna jest od 2000 roku. Niewątpliwy wpływ na tę tendencję ma systematyczne ujawnianie sprawców nielegalnego posiadania broni palnej i amunicji, w tym w trakcie prowadzonych przez służbę kryminalną cyklicznych ogólnokrajowych operacji, skierowanych przeciwko nielegalnym posiadaczom broni palnej. W czasie działań prowadzonych we wrześniu 2003 pod kryptonimem „P-2003” ujawniono 147 sprawnych technicznie jednostek broni palnej, 8.524 sztuki amunicji, 11 granatów oraz materiały wybuchowe. W najcięższej kategorii przestępstw, do której należą zabójstwa, stwierdzono znaczny ich spadek – o 12,5%. Biorąc pod uwagę motywy dokonywanych zabójstw, wzrost stwierdzono jedynie w przypadkach zabójstw z motywu nieustalonego (z 247 do 268) oraz seksualnego (z 22 do 33). W przypadku zabójstw na zlecenie odnotowano ponad dwukrotny spadek (z 52 do 25). Jednymi z najtrudniejszych pod względem wykrywczym są zabójstwa dokonywane na tle porachunkowym (w 2003 r. - 118). Zabójstwa tego typu mają ścisły i bezpośredni związek z działalnością zorganizowanych grup przestępczych. Trudności wykrywcze wiążą się przede wszystkim z dowodzeniem winy zarówno bezpośrednim sprawcom, jak i zleceniodawcom. Najczęściej zabójstwa tego rodzaju popełniane były w centralnej Polsce, w szczególności w województwie mazowieckim. W wykrywaniu ich sprawców pion kryminalny Policji na bieżąco współpracuje z Centralnym Biurem Śledczym. Sukcesem Policji zakończyło się rozbicie grupy, która dokonała zabójstwa policjanta w Parolach w woj. mazowieckim oraz szeregu innych przestępstw. W celu ograniczenia przestępczości, podjęto lub kontynuowano w służbie kryminalnej następujące działania: • dokonano zmian organizacyjnych i systemowych w zakresie prowadzenia poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości. Powołano zespoły poszukiwań celowych, których zadaniem jest aktywne prowadzenie poszukiwań niebezpiecznych przestępców. Prowadzone są cykliczne, ogólnokrajowe działania mające na celu zatrzymanie poszukiwanych. W czasie przeprowadzonych w 2003 r. dwóch takich operacji zatrzymano lub ustalono miejsce pobytu 5.211 osób poszukiwanych, w tym 580 przestępców poszukiwanych listami gończymi. W celu podniesienia skuteczności poszukiwań przestępców i osób zaginionych wprowadzono dwa nowe przepisy służbowe w postaci zarządzeń KGP; zniesiono klauzulę tajności przepisu dotyczącego poszukiwań osób zaginionych, co umożliwia szersze wykorzystanie mediów w procesie poszukiwań – dotychczas dane tych osób były traktowane jako tajne. • w związku z coraz liczniejszymi przypadkami brutalnych zachowań pseudokibiców, przeradzających się w uliczne bójki (zakończone w jednym przypadku śmiercią uczestnika), jednostki terenowe Policji podjęły aktywne rozpoznanie tego środowiska i czynności zmierzające do zapobiegania takim zdarzeniom oraz szybkiego ustalania ich sprawców. W praktyce oznacza to, że grupy pseudokibiców traktowane są jak grupy przestępcze, czego konsekwencją jest rozpracowywanie ich metodami właściwymi policji kryminalnej. • prowadzone są działania w kierunku skutecznego wykorzystania nowych możliwości, wspomagających działania wykrywcze, polegających na wykorzystaniu wszelkich dostępnych komputerowych baz danych. Realizacja tych zamierzeń odbywa się poprzez wdrożenie systemu analizy kryminalnej oraz powołanie i działanie w jednostkach terenowych zespołów zajmujących się tego typu analizą. Od 1 stycznia 2003 r. rozpoczęło funkcjonowanie Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej, gromadzące pochodzące od wszystkich zobowiązanych służb i instytucji informacje o przestępstwach, które są podstawowym materiałem do kompleksowych prac analitycznych. • podnoszony jest poziom pracy operacyjnej służby kryminalnej, zwłaszcza w zakresie wykorzystania osobowych źródeł informacji i nowych możliwości dotyczących zakupu kontrolowanego i przesyłki niejawnie nadzorowanej. W jednostkach terenowych oraz w BSK KGP powołano specjalne zespoły i przeprowadzono szereg, zorganizowanych centralnie, jak i przez poszczególne jednostki, szkoleń specjalistycznych w tym zakresie, • wprowadzane są nowe standardy prowadzenia oględzin miejsc zdarzeń, w celu zapewnienia jak najlepszych możliwości zebrania i zabezpieczenia materiału dowodowego na potrzeby procesu karnego. W związku z tym realizowane są w tym roku szkolenia dla kierowników grup oględzinowych. • trwa wdrażanie nowych rozwiązań procesowych (m.in. tryb rejestrowy) i realizacja nowych zadań (m.in. samodzielne prowadzenie śledztw) w związku z tegoroczną nowelizacją Kodeksu postępowania karnego. Prowadzono szkolenia w tym zakresie oraz przygotowywano nowe wzory druków procesowych. Aktualnie prowadzone są konsultacje z Prokuraturą Krajową w kwestii interpretacji niektórych nowych przepisów (...) 3.3. PRZESTĘPCZOŚĆ PRZECIWKO W�?ASNOŚCI INTELEKTUALNEJ. Jednym z istotniejszych – choć nie do końca uświadamianych zagrożeń porządku publicznego jest przestępczość skierowana przeciwko własności intelektualnej. Waga tego zagadnienia polega przede wszystkim na tym, że kraje o wysokim stopniu zagrożenia tą przestępczością nie są wiarygodnymi partnerami na rynkach międzynarodowych, co więcej, narażone są na rozmaitego rodzaju restrykcje wprost przekładające się na stan gospodarki. Z drugiej strony pamiętać należy o wysokim stopniu tolerancji społecznej dla tych przestępstw i związanym z tym przekonaniem o niewielkiej ich szkodliwości. Zagrożenie piractwem w Polsce istnieje od wielu lat. Potwierdza to liczba przestępstw ujawnianych przez Policję. W 2001 roku odnotowano 11.016 przestępstw, w 2002 roku - 13.420, natomiast w 2003 r. 12.700. Jednym z zadań Policji i Straży Granicznej jest rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości związanej z naruszeniami praw własności intelektualnej i znaków towarowych. Szczególnie intensywnie realizowane są przedsięwzięcia w zakresie identyfikacji i ścigania uczestników zorganizowanej przestępczości, w tym o charakterze międzynarodowym. 3.3.1. Piractwo fonograficzne. Zagrożenie piractwem fonograficznym w Polsce występuje najczęściej w postaci powielania i wprowadzania do obrotu nośników fonograficznych, w tym przede wszystkim płyt CD tłoczonych lub nagrywanych na płytach CDR - 95 % nielegalnej produkcji płyt muzycznych wykonywanych jest w krajach sąsiadujących z Polską, głównie w Rosji, na Ukrainie, Litwie i - w niewielkich ilościach - w Czechach. Przemyt i sprzedaż płyt prowadzą przede wszystkim zorganizowane rosyjskojęzyczne grupy przestępcze, Przewiduje się, że zagrożenie związane z naruszeniami praw własności intelektualnej nie ulegnie zmniejszeniu po wejściu Polski do Unii Europejskiej. W dalszym ciągu dominować będzie nielegalne powielanie i wprowadzanie do obrotu nośników fonograficznych, odtwarzanie bez zgody właściciela praw autorskich, utworów muzycznych w miejscach publicznych oraz nielegalne rozprowadzanie utworów muzycznych w Internecie. 3.3.2 Wideopiractwo. Największym zagrożeniem w tym obszarze jest sprzedaż nielegalnie powielanych filmów na nośnikach DVD. Dotyczy to zwłaszcza dużych miast, w których proceder ten jest zlokalizowany przede wszystkim na bazarach i targowiskach. Handel prowadzony jest głównie przez obywateli z państw byłego ZSRR. Innym sposobem dystrybucji filmów na nośnikach DVD jest Internet, gdzie każdy użytkownik ma możliwość złożenia zamówienia na określony film lub „ściągnięcia” go z serwera. 3.3.3. Piractwo komputerowe Przejawami zagrożenia tego rodzaju procederem jest przede wszystkim nielegalne powielanie i dystrybucja programów komputerowych na płytach CDR, a także nielegalne ich użytkowanie. Źródłem zaopatrzenia nielegalnego rynku jest „pirackie” oprogramowania pochodzące z przemytu zza wschodniej granicy. Na terenie kraju dominuje proceder nielegalnego kopiowania programów za pomocą nagrywarek komputerowych CD-RW i DVD RW. Wciąż odnotowywane jest wykorzystywanie „pirackiego” oprogramowania komputerowego w bieżącej działalności gospodarczej w tym nawet przez liczące się na rynku firmy, zaś handel oprogramowaniem na giełdach komputerowych, dużych bazarach i targowiskach przybrał niepokojąco duże rozmiary. Najdrastyczniejszym tego przykładem jest warszawski Stadion Dziesięciolecia. Tylko w bieżącym roku zorganizowano i przeprowadzono na jego terenie 6 poważnych operacji, w których każdorazowo uczestniczyło po 50 policjantów, oraz 200 mniejszych działań represyjnych, w wyniku których wszczęto 228 postępowań przygotowawczych, ujawniono i zabezpieczono 141 tys. „pirackich” wyrobów, 1200 płyt MP3 i 2.200 kaset magnetofonowych. Nie ma wyraźnych przesłanek, aby aktualnie wysoki poziom tego zagrożenia mógł ulec zmniejszeniu. 3.3.4. Piractwo przemysłowe Powszechnym mechanizmem przy nielegalnym wprowadzaniu podrobionych wyrobów na polski obszar celny jest maskowanie podrobionych wyrobów markowych poprzez nakładanie łatwo zdejmowalnych oznakowań firm, których znaki nie są zastrzeżone. Dla utrudnienia działań policyjnych przestępcy często rozmieszczają podrobione produkty w stoiskach handlowych całego bazaru w taki sposób, aby na każdym stoisku znalazły się ilości „nieopłacalne” dla podjęcia interwencji z punktu widzenia ekonomiki prowadzenia postępowania przygotowawczego. Ponad 80 % podrobionych artykułów, oferowanych do sprzedaży na polskim rynku jest produkowanych poza granicami Polski, w tym głównie w Turcji i na Dalekim Wschodzie. Są one sprzedawane zarówno przez osoby rosyjskojęzyczne, jak i Polaków. Na terenie Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie i na bazarze w Lubinie ujawniono już przypadki prowadzenia handlu przez obywateli państw afrykańskich. Nowy mechanizm działania kryminalnego, ujawniony w ostatnim okresie, dotyczy stworzenia przez grupy przestępcze międzynarodowej kooperacji w zakresie produkcji i eksportu podrobionych wyrobów przemysłowych. Proceder ten ujawniony został w odniesieniu do podróbek niektórych wyrobów firmy NIVEA, L’Oreal i Henkel. Polegał on na tym, że w Polsce produkowano opakowania i etykiety, które następnie przesyłano na Białoruś. Tam opakowania były napełniane, konfekcjonowane i sprzedawane na rynku rosyjskim. Innym ujawnionym mechanizmem jest nielegalna produkcja podróbek w Polsce i ich eksport na rynki UE. 3.3.5. Kradzieże sygnału telewizyjnego na szkodę płatnych platform telewizyjnych. Rozpowszechnia się, spotykany zresztą nie tylko w Polsce proceder - nielegalne podłączanie się do urządzeń odbiorczych pozwalających na odbiór programów telewizji kablowych, lub bardziej zorganizowana forma, polegająca na organizowaniu lokalnych, np. osiedlowych, „płatnych telewizji kablowych”, bez wymaganych koncesji, zezwoleń lub wbrew umowie. Takie nielegalne kanały telewizyjne obejmują często swoim zasięgiem nawet znaczną liczbę abonentów. Przeprowadzane analizy zagrożeń wskazują, że w najbliższych latach wzrośnie zagrożenie w zakresie rozpowszechniania emisji programów telewizyjnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom przez podmioty gospodarcze, kradzieży sygnału TV poprzez nielegalne przyłączenie się do sieci telewizji kablowych oraz bezprawne stosowanie filtrów częstotliwości pozwalających na odbiór kodowanych programów TV bez podpisania niezbędnej umowy i płatności abonamentowych. 3.3.6. Nieprawidłowości w obszarze telekomunikacji. Istotnym zagrożeniem w tym obszarze jest nadal generowanie ruchu telekomunikacyjnego (nawiązywanie połączeń) poprzez łamanie zabezpieczeń kont służących do zarządzania centralą telefoniczną lub wpięcie się bezpośrednio w kabel telekomunikacyjny. Odnotowywane są także liczne przypadki produkcji i sprzedaży podrabianych lub doładowanych kart telefonicznych. Proceder ten występuje głównie w ośrodkach akademickich. Nasila się także nieuczciwa działalność operatorów komercyjnych linii telefonicznych „0-700” polegająca na przekierowywaniu standardowych połączeń modemowych do Internetu na płatne linie komercyjne. Połączenia te są realizowane poprzez wykorzystanie programów dostępowych (dialerów). Użytkownik realizując połączenie internetowe za pośrednictwem numeru TP S.A. 0202122 „wchodząc” na stronę np. zawierającą treści erotyczne (xxx) otrzymuje informację: „aby obejrzeć tysiące zdjęć i filmów należy zainstalować program”. Program ten automatycznie instaluje się głęboko w systemie operacyjnym oraz rejestrach i w sposób niezauważalny dla użytkownika zestawia połączenie z operatorem audiotekstowym 0-700. Przewiduje się, że w najbliższej perspektywie nastąpi wzrost zagrożenia tymi patologiami. Szczególnie da o sobie znać dalszy wzrost procederu związanego z: • doładowywaniem kart telefonicznych (magnetycznych i chipowych) i ich sprzedażą na giełdach komputerowych, dużych bazarach i targowiskach oraz w okolicach legalnych punktów sprzedaży i wymiany uszkodzonych kart, stoiskach operatorów, • nielegalnymi podłączeniami do medium telekomunikacyjnego w celu generowania ruchu do komercyjnych numerów 0-700. W dniu 26 sierpnia 2003 roku Rada Ministrów przyjęła „Strategię działań na rzecz ochrony własności intelektualnej w Polsce”, która wyznacza zadania dla organów administracji publicznej w celu zmniejszenia skali „piractwa” w Polsce do możliwie najniższego poziomu. Pion Policji do walki z Przestępczością Gospodarczą jest przygotowany do ujawniania i zwalczania tej dziedziny przestępczości. Aktualnie ok. 115 przeszkolonych policjantów w różnych jednostkach pionu do walki z PG zajmuje się ujawnianiem i zwalczaniem naruszeń praw własności intelektualnej. Szkolenia w tym zakresie organizowane są zarówno centralnie, jak i w ramach doskonalenia zawodowego przez poszczególne komendy wojewódzkie Policji. W ramach doskonalenia zawodowego w roku 2003 ponad 150 policjantów przeszło specjalistyczne szkolenie w tej dziedzinie. Także jednostki organizacyjne Straży Granicznej realizując ustawowe zadania prowadzą działania zmierzające do wykrywania przestępstw związanych z własnością intelektualną - podejmują działania kontrolne w przejściach granicznych, strefie nadgranicznej oraz działania mające na celu kontrolę legalności pobytu cudzoziemców na terytorium RP prowadzone na bazarach, targowiskach miejskich, giełdach samochodowych, elektronicznych i towarowych. W ramach prowadzonych przez Straż Graniczną działań w 2003 roku zabezpieczono przedmioty pochodzące z przestępstwa o szacunkowej wartości 3.720.269 zł, w tym m.in. 70.260 płyt kompaktowych z muzyką, 5.468 płyt kompaktowych z oprogramowaniem komputerowym oraz 33.865 płyt kompaktowych z grami na Play Station, Powyższe działania Straż Graniczna prowadzi samodzielnie oraz we współdziałaniu z Policją, urzędami skarbowymi, urzędami pracy i Służbą Celną. Zatrzymanych sprawców oraz zabezpieczony towar zgodnie z właściwością Straż Graniczna przekazuje Policji, prowadzącej postępowania przygotowawcze w tego typu sprawach. 3.4. PRZESTĘPCZOŚĆ GOSPODARCZA Gospodarczy rozwój Polski powoduje, że obok tysięcy podmiotów działających legalnie, daje się zauważyć dość sporą liczbę firm i indywidualnych podmiotów gospodarczych, które prowadzą nielegalną działalność. Często działalność ta prowadzona jest w sposób bardzo dobrze przygotowany; wykorzystywane są, istniejące w ramach przepisów, luki prawne i różnego rodzaju wykładnie (nie zawsze spójne) przepisów prawa gospodarczego. Nadal utrzymuje się wzrostowa tendencja w zakresie działań przestępczych skierowanych przeciwko instytucjom finansowym. Jest to szczególnie widoczne w zakresie wyłudzania kredytów z banków komercyjnych, działania na szkodę banków państwowych oraz towarzysząca temu zjawisku przestępcza współpraca władz banku z osobami wyłudzającymi kredyty. Głównie wyłudzane są kredyty dyskontowe pod fikcyjne przedsięwzięcia gospodarcze. Trwale utrzymuje się wyłudzanie kredytów leasingowych, gdy przedmiotem leasingu są samochody; w tym zakresie dodatkowo występuje szereg przestępstw przeciwko dokumentom (fałszowanie, podrabianie dokumentów, wyłudzanie poświadczeń nieprawdy w dokumentach). Kolejnym obserwowanym przez Policję zjawiskiem jest legalizowanie środków finansowych pochodzących z przestępstw, zwane popularnie „praniem brudnych pieniędzy”. W 2003 roku funkcjonariusze Centralnego Biura Śledczego przedstawili zarzuty 133 podejrzanym. W porównaniu do roku 2002 r. nastąpił wzrost o 75%, Przestępcze źródła pranych pieniędzy to najczęściej: • korzyści pochodzące z popełniania przestępstw karno – skarbowych, a w szczególności oszustwa w zakresie wyłudzania podatku VAT, niepłacenie podatku dochodowego od osób prawnych, niepłacenie podatku w postaci akcyzy - w tym przypadku mamy do czynienia z przestępstwami popełnianymi w tzw. branży paliwowej. Sposób popełniania przestępstw polega w szczególności na : mieszaniu w określonych proporcjach benzyn z tańszymi petro-chemikaliami, dodawaniu w określonych proporcjach oleju opałowego do importowanego lub krajowego oleju napędowego, deklarowaniu na granicy oleju napędowego jako opałowego, odbarwianie i usuwanie „markera” z krajowego oleju opałowego, • przestępstwa kryminalne i narkotykowe, głównie handel, przemyt i produkcja narkotyków, nielegalny handel bronią, wymuszania okupu, kradzieże luksusowych samochodów, • przestępstwa gospodarcze popełniane zarówno w kraju, jak i poza jego granicami, głównie w zakresie : nielegalnego obrotu tekstyliami, fikcyjny obrót złotem i wyrobami jubilerskimi, wyłudzanie kredytów bankowych, oszustwa na szkodę Skarbu Państwa występujące w procesie prywatyzacji, wyłudzanie dotacji przy interwencyjnym skupie płodów rolnych, nielegalny obrót kosmetykami i wyrobami farmaceutycznymi, działanie na szkodę podmiotów gospodarczych, w tym wyprowadzanie środków finansowych na podstawie pozorowanych robót budowlanych, wyłudzanie środków finansowych na podstawie transakcji dokonywanych przy użyciu kradzionych bądź podrobionych kart płatniczych, obrót podrobionymi świadectwami udziałowymi, • przemyt różnego rodzaju towarów w postaci: spirytusu i wyrobów alkoholowych, papierosów, części komputerowych. Wśród najnowszych tendencji występujących w obszarze przestępczości związanej z działalnością na szkodę podmiotów gospodarczych znajduje się działanie na szkodę podmiotów z udziałem Skarbu Państwa, w szczególności poprzez uzyskiwanie nad nimi kontroli w związku z nabyciem pakietów akcji od Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. W tym celu wykorzystywane są kompensaty wierzytelności przedsiębiorstw państwowych i firm prywatnych. Nowi właściciele nie są zainteresowani rozwojem zakładu i utrzymaniem miejsc pracy, dokonują wyprzedaży majątku (maszyn i urządzeń), przejmują nieruchomości w atrakcyjnych miejscach, uniemożliwiając rozwój przejętego zakładu. Do najczęściej spotykanych form kryminalnych związanych z wyłudzeniami cła i przemytem towarów należą: • fikcyjny tranzyt przez polski obszar celny towarów obłożonych wysokim podatkiem akcyzowym lub podatkiem celnym, • fikcyjny eksport towarów w celu wyłudzenia podatku VAT, • fikcyjny reeksport towarów składowanych w składach celnych na polskim obszarze celnym, w celu ich sprzedaży bez opłat celnych i podatkowych, • zaniżanie wartości celnych towaru za pomocą przedkładania fałszywych faktur w celu zaniżania opłat celnych i podatkowych (ukrywanie obrotów), • import towarów na polski obszar celny na adres fikcyjnej firmy, • wyłudzenia podatków od towarów i usług (VAT oraz akcyzowego), • zaniżanie należnego podatku dochodowego. Stwierdzono, że licznie występujące przypadki przestępstw zarówno przemytniczych (alkohol, papierosy, sprzęt elektroniczny a zwłaszcza paliwa), jak i podatkowych (głównie poprzez wyłudzanie nienależnych zwrotów podatku VAT), są organizowane i nadzorowane przez określone grupy kierownicze, które sterują procesem przestępczym, finansują jego działalność, a uzyskane w ten sposób środki finansowe lokują na zagranicznych kontach bankowych lub nabywają dobra materialne (posiadłości, restauracje, hotele) w kraju, lub też zakładają legalną działalność gospodarczą na członków rodziny lub bliskich przyjaciół, np. firmy reklamowe itp. Wspólnie z Prokuraturą Krajową oraz Departamentem Kontroli Celnej MF zintensyfikowano koordynację działań operacyjno- procesowych w zakresie ujawnienia organizatorów przemytu paliw do Polski, doprowadzając do powołania w ramach Międzyresortowego Centrum ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej i Międzynarodowego Terroryzmu, Zespołu Zadaniowego ds. przestępczości w sektorze paliwowym. W ostatnim czasie, w obszarach handlu produktami zbożowymi w Polsce, stwierdzono i zidentyfikowano nasilenie się nieprawidłowości, które dotyczą: • importu zboża, • eksportu i reeksportu produktów zbożowych, • skupu zbóż i związanych z tym wyłudzeń dotacji na szkodę Agencji Rynku Rolnego i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, • fikcyjnych transakcji związanych z obrotem zbożem i produktami zbożowymi. Charakterystycznym zjawiskiem dla przestępczości gospodarczej w Polsce jest sfera patologii związanych z obrotem węglem. W 2003 roku koordynacją zwalczania przez służby państwowe przestępczości w obrocie węglem zajmowała się grupa robocza utworzona w ramach Międzyresortowego Centrum do Spraw Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej i Międzynarodowego Terroryzmu przy MSWiA. Dla potrzeb tej grupy KWP przesyłały sukcesywnie w ciągu roku wszelkie materiały dot. występującego zagrożenia i spraw prowadzonych w tym zakresie. Z informacji tych wynika, że w ubiegłym roku została opracowana przez w/w grupę roboczą szczegółowa informacja na temat zagrożenia w oparciu o meldunki jednostek terenowych garnizonu śląskiego. Stałe rozpoznanie zagrożeń w tym obszarze pozwala na ujawnianie nowych zagrożeń oraz ustalanie grup przestępczych, działających na terenie zakładów wydobywczych. Są to m. in: - kradzieże sprzętu w kopalniach i ponownego wprowadzania go w sektorze górniczym na podstawie sfałszowanych dokumentów; - kradzieże opału w trakcie transportu kolejowego; W 2003 roku wzrosła liczba oszustw upadłościowych. W 2002 roku stwierdzono 575 przestępstw tego rodzaju, w 2003 roku - 629. Najczęściej sprawcy fałszowali dokumentację finansowo - księgową spółek w celu doprowadzenia ich do niewypłacalności i w konsekwencji upadłości oraz wyprowadzali środki finansowe i majątek trwały. W roku 2002 straty z powodu tego rodzaju przestępczości wyniosły 104 104 167 zł. W 2003 roku - 130- 718 355. Zmalała liczba stwierdzonych oszustw kredytowych. W 2003 roku stwierdzono 4869 przestępstw tego rodzaju. W 2002 roku 5020. Sposób działania sprawców polegał m.in. na: - składaniu wniosków kredytowych przez osoby legitymujące się sfałszowanymi dokumentami, - składaniu wniosków kredytowych w imieniu firmy nie kwalifikującej się do przydzielenia kredytu (firma nie istniała lub została założona tylko w celu wyłudzenia kredytu), - przedstawianiu sfałszowanych dokumentów stwierdzających zdolność kredytową firmy, - ukrywaniu zadłużenia firmy, - przedstawianiu nieprawdziwych danych dot. przedmiotu stanowiącego prawne zabezpieczenie kredytu, - przedstawianiu poręczycieli legitymujących się np. fałszywymi dokumentami, - wzajemnym poręczaniu kredytów. W 2002 roku straty z tytułu tej kategorii przestępczości wyniosły 79 276 882 zł. W 2003 roku - 2 241 674 zł. W 2003 roku stwierdzono 182 przestępstwa w sektorze ubezpieczeń. W 2002 roku zarejestrowano 215 takich czynów. Sposób działania sprawców polegał najczęściej na: - fingowaniu kolizji drogowych, najczęściej trzech samochodów i kilkakrotne wykorzystywanie ich w różnych konfiguracjach bez naprawiania lub naprawianie w zakresie umożliwiającym transport na miejsce kolejnego zdarzenia, które zgłaszane było w kilku zakładach ubezpieczeniowych, - fingowanie kradzieży drogich samochodów produkcji zachodniej, w tym stanowiących własność banków i firm leasingowych, które faktycznie zostały wyprowadzone do wspólnoty Niepodległych Państw, - przywłaszczanie składek ubezpieczeniowych przez agentów na szkodę reprezentowanych przez nich zakładów ubezpieczeń, - zawyżanie kosztów napraw poprzez wykorzystywanie fałszywych rachunków na zakupów części zamiennych i podzespołów, - antydatowanie polis ubezpieczeniowych, - zawyżanie wartości ubezpieczonych obiektów i poświadczanie nieprawdy przez agentów celem umożliwienia uzyskania kredytu oraz większego odszkodowania, - zagarnięcie składek przez agentów za zawarte umowy ubezpieczeniowe, - pobieranie odszkodowań z kilku zakładów ubezpieczeń za tę samą szkodę, - wyłudzanie odszkodowań w związku z umyślnie powodowanymi pożarami, - zawyżanie wartości ubezpieczanych samochodów, - wyłudzanie gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wierzytelności handlowych. Straty spowodowane tego rodzaju przestępczością w 2003 roku wyniosły 8 352 458 zł. W 2002 roku - 1 565 767 zł. W 2003 roku stwierdzono 24 przestępstwa przeciwko rynkowi papierów wartościowych. W 2002 roku przestępstw tego rodzaju zarejestrowano 16. Modus operandi sprawców to najczęściej: - proponowanie nabycia papierów wartościowych bez zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy, - prowadzenie bez wymaganego zezwolenia działalności w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi, - niedokonywanie w terminie zawiadomienia o przekroczeniu określonego w ustawie progu ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, - ujawnianie lub wykorzystywanie informacji stanowiącej tajemnicę zawodową, - ujawnianie lub wykorzystywanie informacji stanowiącej informację poufną, - sztuczne podwyższanie lub obniżanie ceny papierów wartościowych. W obszarze przestępczości komputerowej, w roku 2003 stwierdzono 15 612 przestępstw. W roku 2002 - 12 879. sprawcy najczęściej: - podmieniali zawartość stron WWW oraz włamywali się do systemów komputerowych wykorzystując błędy w ich oprogramowaniu, - włamywali się do elektronicznych skrzynek pocztowych wewnątrz sieci firmowych, - blokowali usługi sieciowe poprzez przesyłanie setek tysięcy pakietów IP lub listów e - mail, - przejmowali dane oraz oprogramowanie, - nielegalnie zamieszczali, rozpowszechniali i sprzedawali utwory muzyczne, filmy i oprogramowanie, - rozpowszechniali treści zabronione, w tym pornografię dziecięcą, treści faszystowskie oraz treści obrażające uczucia religijne, - zbywali i nabywali przedmioty, których posiadanie jest zabronione, w tym narkotyki i broń. Straty poniesione w wyniku tej kategorii przestępczości w roku 2003 wyniosły 9 389 769 zł. W roku 2002 - 17 660 999 zł. W 2003 roku stwierdzono 1 337 przypadków podrabiania znaków akcyzy. W roku 2002 - 1 408. Sposób działania sprawców obejmował: - produkowanie wyrobów z jednoczesnym bezprawnym nakładaniem znaku towarowego, - nielegalny import podrobionych produktów, - zakupywanie lub produkcja wyrobów niemarkowych i znakowanie tych wyrobów cechami wprowadzającymi w błąd klientów, co do ich marki, - produkowanie lub import wyrobów niemarkowych i oznakowywanie ich znakami towarowymi łudząco podobnymi do zastrzeżonych znaków towarowych, Straty z tytułu tej kategorii przestępczości w 2003 roku wyniosły 8 869 213 zł. W 2002 roku - 2 004 750 zł. Przestępczość instytucji parabankowych, udzielających pożyczek bez wymaganych zezwoleń w roku 2003 znalazła odzwierciedlenie w statystykach policyjnych, kształtując się na poziomie 87 stwierdzonych przestępstw. W roku 2002 stwierdzono 19 tego rodzaju przestępstw. Sprawcy tej kategorii przestępczości udzielając kredytów bez zezwolenia z reguły deklarują prowadzenie innej działalności gospodarczej, co znacząco wpływa na możliwości wykrywcze. Wzrost ilościowy, pojawienie się nowych rodzajów przestępstw związanych z szeroko rozumianym obrotem gospodarczym, obliguje organy ścigania do podjęcia działań zmierzających do pozbawienia sprawców nielegalnie uzyskanych korzyści. Dlatego też, utrata „owoców przestępstwa”, obok nieuchronności kary, powinna być jednym z podstawowych czynników decydujących o nieopłacalności przestępstwa, rekompensując choćby częściowo straty ponoszone przez Skarb Państwa. 3.5. PRZESTĘPCZOŚĆ O CHARAKTERZE KORUPCYJNYM Zjawisko korupcji szczególnie często występuje w takich dziedzinach jak: przyznawanie koncesji, kontyngentów celnych i ulg podatkowych. Proceder ten obecny jest również w realizowanych procedurach przetargowych organizowanych w ramach zamówień publicznych. Pojawiają się również sygnały świadczące o prowadzeniu sprzecznej z prawem działalności przez osoby pełniące funkcje decyzyjne w administracji publicznej, zmierzające m.in. do osiągnięcia niezależnych korzyści majątkowych. Problematyka zwalczania przestępstw korupcji była przedmiotem zainteresowania Policji i służb specjalnych RP od 1990 r. W ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu wśród ustawowych zadań ABW wskazano rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw korupcji osób pełniących funkcje publiczne. Problematyka korupcji znajduje się także w zainteresowaniu Policji, szczególnie zaś Centralnego Biura Śledczego – choć stosowne struktury są też w zależności od lokalnych potrzeb tworzone i na szczeblu komend wojewódzkich Policji. ABW koncentruje się – jako organ właściwy w sprawach bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, w tym bezpieczeństwa jego podstaw ekonomicznych – na zwalczaniu przestępstw łapownictwa osób piastujących ważne funkcje i stanowiska w państwie. W zakres ustawowych kompetencji ABW nie wchodzą zatem zagadnienia związane z relacjami korupcyjnymi pomiędzy podmiotami sektora prywatnego, w których nie występują funkcjonariusze publiczni, bądź nie ma negatywnych konsekwencji dla Skarbu Państwa lub innych podmiotów publicznych. Sferą szczególnie narażoną na różnego rodzaje nieprawidłowości jest także rozdysponowanie funduszy przekazywanych Polsce przez UE w ramach pomocy przedakcesyjnej. W tym kontekście nie można wykluczyć możliwości wystąpienia zagrożeń o charakterze korupcyjnym. Zagadnienie ewentualnych nadużyć tego typu jest przedmiotem zainteresowania Międzyresortowego Zespołu ds. Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, działającego przy Ministrze Finansów. W skład Zespołu wchodzą m.in. przedstawiciele MSWiA, Biura Kryminalnego KGP, CBŚ, KG SG. Zespół analizuje obecnie system przepływów finansowych w sektorze rolnym, mechanizmy nadużyć w obrocie towarami akcyzowymi (szczególnie w zakresie wyrobów tytoniowych). Ujawniają się także nowe obszary zagrożeń. Należy tu wymienić wyraźnie zarysowujące się niebezpieczeństwa, które związane są z działaniami o charakterze lobbingowym, zmierzającymi do wymuszania niekorzystnych dla `państwa rozwiązań. Dotyczy to zwłaszcza koncernów farmaceutycznych oraz firm z sektora paliwowego (biopaliwa). W celu realizacji ustawowych zadań ABW, uwzględniając złożoność problematyki antykorupcyjnej, w strukturze ABW wyodrębniono wyspecjalizowaną jednostkę organizacyjną – Departament Przeciwdziałania Korupcji, Terroryzmowi i Przestępczości Zorganizowanej. Warto w tym miejscu podkreślić, że Sejm przyjął wiosną 2003 r. nowelizacje przepisów prawnych, stanowiące część rządowego programu „Bezpieczna Polska”. Uwzględniły one, postulowane przez MSWiA i ABW zmiany przepisów prawa karnego – materialnego oraz procedury karnej, co poszerzyło instrumentarium prawne, niezbędne do podniesienia efektywności przeciwdziałania korupcji. Podjęte przez Agencję działania w zakresie walki z korupcją coraz częściej przekładają się na efekty procesowe. Wątki korupcyjne pojawiają się w co dziesiątym z postępowań przygotowawczych prowadzonych przez ABW. Dotychczasowe ujawnione przez ABW przypadki korupcji dotyczą m.in. celników, urzędników skarbowych, policjantów, sędziów, wysokich urzędników państwowych oraz doradców ministrów (łącznie zarzutami objęto kilkudziesięciu funkcjonariuszy publicznych). To pozornie niewielka liczba, jednak należy podkreślić, że ujawnienie przestępstwa korupcji jest niesłychanie złożone i trudne. Zmieniające się przepisy karne, pozwalają na efektywniejsze zwalczanie tej patologii (np. instytucja świadka koronnego, umożliwienie kontrolowanego wręczenia korzyści majątkowej, usankcjonowanie tzw. „operacji specjalnych” pozwalających na przeniknięcie do grup przestępczych, zdefiniowanie funkcjonariusza publicznego itp.). W celu rozpoznawania i przeciwdziałania korupcji urzędników administracji publicznej, działania ABW ukierunkowane są między innymi na: • weryfikowanie sygnałów wskazujących na możliwość angażowania się urzędników państwowych w działania zmierzające do przejmowania prywatnych podmiotów gospodarczych przez powiązane z nimi pośrednio lub bezpośrednio firmy lub osoby fizyczne; • rozpoznawanie nieprawidłowości w procedurach koncesyjnych i przetargowych; • ujawnianie przypadków lobbingu, zmierzającego do wymuszenia niekorzystnych dla państwa rozwiązań; • rozpoznawanie nieprawidłowości w procesie rozdzielania środków pomocowych z UE. Działania skierowane przeciwko przestępczości korupcyjnej prowadzone są też przez Policję. W jej ocenie zagrożenie przestępstwami korupcyjnymi wykazuje tendencje wzrostowe. W tych warunkach strategia działania CBŚ KGP skierowana jest głównie na zagrożeniach o charakterze zorganizowanym, godzących w ważny interes ekonomiczny Państwa. �?ącznie w pierwszym półroczu 2003 roku ABW potwierdziła 61 przypadków (I półrocze 2002 r. - 37) korupcji, natomiast Policja w ciągu całego roku 3.490 (wobec 2.408 w 2002r.). Strategiczne kierunki działań CBŚ KGP w zwalczaniu korupcji obejmują trzy podstawowe kierunki: • prewencję, • rozpoznanie zjawisk korupcji i skuteczne zwalczanie, także przy wykorzystaniu operacji specjalnych (kontrolowane wręczenie korzyści), • powszechne działania edukacyjne Przestępstwa korupcyjne towarzyszą większości przestępstw gospodarczych. W dziedzinie gospodarczej okazja do popełnienia przestępstw łapownictwa przez osoby pełniące funkcje publiczne nadarza się znacznie częściej, niż w innych dziedzinach. Większość popełnionych przestępstw łapownictwa ma właśnie tło gospodarcze. Charakteryzuje je długotrwały cykl działalności przestępczej. Z reguły działalność przestępcza nie kończy się tu na jednorazowym przyjęciu łapówki. Czas trwania przestępczej działalności określony jest czasem trwania „współpracy”. Uprawianie procederu przestępczego ułatwia zakamuflowanie go pozorami „normalnych” operacji finansowych lub handlowych. Nie bez znaczenia w tym względzie pozostają przestępcze porozumienia obejmujące ludzi odpowiedzialnych za rozliczanie i kontrolę. Należy podkreślić, że praktycznie obserwujemy już rozwój struktur przestępczych w małych ośrodkach miejskich, które faktycznie przejmują kontrolę nad życiem gospodarczym. Jednocześnie postępujący proces rozszerzania wpływów grup przestępczych na działalność polityczną, gospodarczą i kulturalną prowadzić będzie do wzrostu korupcji funkcjonariuszy publicznych różnych szczebli. Na podstawie rozpoznania organów kontroli i ścigania oraz dostępnych opracowań analityczno-kierunkowych, aktualnie i w przyszłości do obszarów zagrożeń i stref korupcjogennych należy przede wszystkim zaliczyć: • gospodarowanie majątkiem publicznym, w tym funduszami celowymi i subwencjami Unii Europejskiej, • procesy prywatyzacyjne, komercjalizacja, • działalność administracji skarbowej i finansowej, • działalność administracji celnej i służb granicznych, • działalność wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, • działalność administracji centralnej, terenowej i samorządowej, • działalność służby zdrowia, szkolnictwa wyższego, • działalność instytucji finansowych, bankowych, fundacji, • rynek kapitałowy. Te obszary są i będą stanowić w najbliższych latach przedmiot szczególnego zainteresowania Policji. Zainteresowanie to będzie przejawiać się m.in.: • poszerzeniem i stałą aktualizacją rozpoznania zagrożenia korupcyjnego przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych źródeł informacji (instytucji, statystyk, konsultantów, mediów, organizacji pozarządowych itp.), • systematycznym analizowaniem struktury i dynamiki przestępczości korupcyjnej, ocenianiem skuteczności działań wykrywczych, śledzeniem sygnałów o nieprawidłowych przejawach życia gospodarczego, • rozpoznawaniem nowych mechanizmów działania przestępczego oraz metod ich maskowania, • pozyskiwaniem konsultantów operacyjnych w celu rozpoznawania nowych zjawisk społeczno-gospodarczych, którym towarzyszyć mogą zjawiska korupcyjne, • organizacją osobowych źródeł informacji nastawionych na wykrywanie korupcji. Szczególnie istotne jest dotarcie do najbardziej narażonych na korupcję grup zawodowych, • umożliwieniem prowadzenia operacji pod przykryciem – kontrolowanego wręczenia lub przyjęcia korzyści majątkowej. Założenia do operacji specjalnych w zakresie zwalczania przestępczości korupcyjnej zostały opracowane i przekazane do wszystkich jednostek terenowych CBŚ a także Biura Spraw Wewnętrznych KGP i Biura Służby Kryminalnej KGP w celu ich wdrażania w prowadzonych sprawach, • skutecznym stosowaniem wszystkich form i metod pracy operacyjnej, Dnia 15 lipca 2003 roku Rada Ministrów przyjęła II sprawozdanie z realizacji programu zwalczania korupcji - Strategia Antykorupcyjna. Wśród zadań przewidzianych na rok 2003 zrealizowano bądź realizuje się m.in (stan na lipiec 2003): - projekt nowelizacji wybranych ustaw, uwzględniający stworzenie ram jawnego statusu majątkowego pracowników administracji państwowej i samorządowej (zrealizowany). - utworzenie centralnej jednostki egzaminacyjnej w Policji (zrealizowano), - opracowanie przepisów wewnętrznych dot. realizacji zamówień publicznych, dysponowania obiektami i pomieszczeniami służbowymi, dostępu do sprzętu i uzbrojenia służbowego dla służb podległych MSWiA (zrealizowano), - pakiet rozwiązań dot. rejestru usług medycznych, którego zadaniem jest monitorowanie procesu udzielania świadczeń zdrowotnych (zrealizowano), Jako rządowy program Strategia Antykorupcyjna podlega okresowej ocenie i poddawana jest debacie parlamentarnej. 3.6. DZIA�?ALNOŚĆ ZORGANIZOWANYCH GRUP PRZESTĘPCZYCH, PRZECIWKO PODSTAWOWYM INTERESOM PAŃSTWA Przestępczość zorganizowana stanowi wyjątkowo groźną formę przestępczości, która może zagrażać podstawowym strukturom państwa. Wskazują na to chociażby dwie kategorie przestępstw: „pranie brudnych pieniędzy” i korupcja, które stanowią istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa demokratycznego państwa prawa, jak i wolności obrotu gospodarczego. Na terytorium RP po rozbiciu przez Policję największych struktur przestępczych, takich jak grupa pruszkowska czy wołomińska oraz ich terenowych rezydentur, nie funkcjonują obecnie inne, tak silne i liczne tego typu organizacje. Ich miejsce zajęły mniejsze grupy o znaczeniu regionalnym. W tym kontekście nie można wykluczyć, iż konsekwencją osłabienia rodzimych gangów będzie zajęcie ich miejsca, przez oceniane jako najbardziej bezwzględne i zdyscyplinowane − grupy rosyjskojęzyczne. Rodzima przestępczość zorganizowana nie stanowi bowiem, jak dotychczas, konkurencji dla przestępczości międzynarodowej. Wprawdzie obserwuje się stopniowe włączanie polskich środowisk przestępczych w struktury międzynarodowe, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak produkcja i obrót narkotykami, handel bronią i materiałami wybuchowymi oraz legalizacja środków finansowych pochodzących ze sprzecznej z prawem działalności, ale skala tego zjawiska w dalszym ciągu nie jest znaczna. Należy podkreślić, iż rzadko zdarza się, że na terytorium RP działają grupy złożone tylko z obcokrajowców. Z reguły tworzą one pewien konglomerat z rodzimymi grupami. W pierwszym półroczu 2003 r. objęto kontrolą w ramach prowadzonych spraw 4598 osób (w analogicznym okresie 2002 - 4629) działających w 459 grupach ( 429) przestępczych w tym 367 grup polskich ( 342 ), 61 o charakterze międzynarodowym ( 72), 7 etnicznych (10), 24 grupy rosyjskojęzyczne ( 8). Polskie grupy przestępcze posiadają 480 określonych liderów, grupy międzynarodowe 89, etniczne 12, rosyjskojęzyczne 30. �?ączna szacunkowa ilość członków poszczególnych grup przedstawia się następująco: • 3665 członków grup polskich, • 640 członków grup międzynarodowych, • 60 członków grup etnicznych, • 233 członków grup rosyjskojęzycznych. Działalność przestępczą w zakresie przestępstw gospodarczych prowadziło 107 grup polskich, 16 międzynarodowych, 2 etniczne, 7 rosyjskojęzycznych (łącznie 132 grupy). W obszarze przestępstw narkotykowych działa 139 grup przestępczych: (102 polskie, 27 międzynarodowych, 1 etniczna i 9 rosyjskojęzycznych). Aktywność multiprzestępczą wykazywały 42 grupy polskie, 3 międzynarodowe, 4 etniczne i 1 rosyjskojęzyczna. W pierwszym półroczu 2003 wyeliminowano łącznie 125 grup przestępczych (w 2002 roku - 121) w tym 102 polskie, 15 międzynarodowych, 1 etniczną, 7 rosyjskojęzycznych. Bezpośrednim zainteresowaniem operacyjnym KGP w pierwszym półroczu 2003 roku objętych było łącznie 291 cudzoziemców (w 2002 roku 290). Prowadzone są czynności zmierzające do szerokiego rozpoznania zorganizowanych grup etnicznych. Działaniami tymi objęte są następujące grupy przestępcze: • arabskie - wyjątkowo hermetyczne, zajmujące się przede wszystkim dystrybucją narkotyków i handlem bronią palną. Działalność ta prowadzona jest pod egidą legalnych interesów głównie w branży gastronomicznej na terenie między innymi centrum Krakowa i Zakopanego. Specyfika tej społeczności posługującej się orientalnym językiem i wynikająca z kultury islamu powoduje spore trudności w rozpoznaniu tego środowiska. • osoby pochodzące z krajów tzw. „ wysokiego ryzyka migracyjnego” oraz obywatele Turcji, Bułgarii, b. Jugosławii, • stworzone przez obywateli z krajów azjatyckich, zwłaszcza Wietnamu. Zajmują się one głównie przemytem oraz wymuszaniem haraczu od swoich rodaków handlujących na bazarach i prowadzących lokale małej gastronomii. Grupa wietnamska jest wyalienowana i nie wchodzi w interesy z Polakami. Wietnamczycy zamieszkują w wieloosobowych grupach, zazwyczaj w blokach na obrzeżach miasta. Wszelkie konflikty, rozliczenia i porachunki załatwiają między sobą w sposób dyskretny. Zagraniczne organizacje przestępcze przy pomocy własnych rodaków prowadzących interesy w Polsce dokonują nierzadko znacznych uszczupleń na szkodę Skarbu Państwa w procesach prywatyzacyjnych, np. poprzez celowo nietrafnie zrealizowane inwestycje budowlane wyłudzają olbrzymie kredyty udzielane nie tylko przez banki komercyjne, ale również kredyty gwarantowane przez Skarb Państwa. Odnotowywane są również przypadki docierania struktur przestępczych do przedstawicieli szeroko rozumianego urzędniczego aparatu administracji rządowej i samorządowej. Dotyczy to m.in. kontaktów zorganizowanych grup przestępczych z pracownikami organów skarbowych w celu zabezpieczenia własnych interesów finansowych. Istotną cechą działania zagranicznych organizacji przestępczych jest lokowanie w naszym kraju na rynku nieruchomości pieniędzy uzyskanych z przestępstw w innych krajach. Organizacje te angażują się w prowadzenie działalności gastronomicznej, turystycznej, hotelarskiej, działalności usługowej i rozrywkowej. „Brudne pieniądze” lokują w pozyskiwanych akcjach i pakietach kontrolnych przedsiębiorstw państwowych i spółek Skarbu Państwa, co czasami skutkuje „wstawianiem” ludzi powiązanych, bądź zależnych od zorganizowanej przestępczości do zarządów i rad nadzorczych tych firm. Najczęściej stosowanymi technikami legalizowania środków pochodzących z przestępstw jest: - wyprowadzanie środków finansowych poza granice kraju najczęściej w obszary tzw. "rajów podatkowych", skąd pieniądze wracają jako pochodzące z legalnych przedsięwzięć gospodarczych, - tworzenie fikcyjnych pożyczek wewnątrz firm z przeznaczeniem dla osób fizycznych, Źródła "brudnych pieniędzy" to najczęściej: - korzyści pochodzące z przestępstw karno - skarbowych, a w szczególności wyłudzania nienależnego zwrotu podatku VAT, niepłacenie podatku dochodowego od osób prawnych, nieopłacaniu podatku w postaci akcyzy, - przestępstwa kryminalne i narkotykowe popełniane zarówno w kraju jak i poza jego granicami (handel, przemyt i produkcja narkotyków, nielegalny handel bronią, wymuszanie okupu, kradzieże luksusowych samochodów), - przestępstwa gospodarcze popełniane zarówno w kraju jak i poza jego granicami (obrót tekstyliami, fikcyjny obrót złotem i wyrobami jubilerskimi, wyłudzanie kredytów bankowych, oszustwa na szkodę Skarbu Państwa, wyłudzanie dotacji przy interwencyjnym skupie płodów rolnych, nielegalny obrót kosmetykami i lekami, itp.), - przemyt spirytusu i wyrobów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych. Należy w tym kontekście podkreślić, że grupy składające się z przedstawicieli innych państw cechują się znacznym stopniem wyspecjalizowania, np. niemiecko-polskie grupy przestępcze zajmują się kradzieżą i przerzutem na Wschód luksusowych samochodów, elektroniki, a także materiałów pornografii dziecięcej, z kolei grupy polskie i tureckie przy współpracy niemieckich organizują kanały przerzutowe kobiet do domów publicznych. W celu rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom ze strony przestępczości zorganizowanej działania ABW i Policji obejmują zadania m.in. z zakresu: • rozpoznawania i ujawniania osób oraz zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się nielegalnym wytwarzaniem, obrotem oraz przemytem środków odurzających, broni, amunicji oraz materiałów wybuchowych; • rozpoznawania i ujawniania aktywności przedstawicieli zagranicznych struktur zorganizowanej przestępczości, których charakter i skala działania może zagrażać bezpieczeństwu państwa. Na podstawie analizy dotychczasowego trendu rozwoju przestępczości zorganizowanej należy przypuszczać, iż jego dynamika w najbliższych latach nie tylko nie ulegnie zahamowaniu, ale najprawdopodobniej wzrośnie. Oznacza to, że konieczne będzie ciągłe doskonalenie metod rozpoznawania i zwalczania grup przestępczych oraz mechanizmów umożliwiających im działanie. Znacznie większą uwagę organa ścigania będą musiały przykładać do monitorowania procesów legislacyjnych – tak na szczeblu centralnym, jak i na lokalnym – by zredukować możliwość tworzenia się luk prawnych ułatwiających funkcjonowanie grup przestępczych. Bezdyskusyjna jest potrzeba uruchomienia w tym zakresie „systemu wczesnego ostrzegania”. Niekonwencjonalne metody zwalczania przestępczości zorganizowanej będą wymagały najprawdopodobniej znaczących przewartościowań w polskim systemie prawnym – przede wszystkim związanych z szerszym stosowaniem oportunizmu procesowego. Tradycyjnymi źródłami zysków dla grup przestępczych będą przestępstwa związane z narkotykami, nielegalnym obrotem towarami oraz piractwem intelektualnym, na dużą skalę dokonywane będą również oszustwa na szkodę banków i instytucji finansowych. Nie można wykluczyć, iż kształtować się mogą enklawy etniczne jako bazy do powstawania narodowościowych grup przestępczych, zaś integracja ze strukturami europejskimi spowoduje wzrost zainteresowania polskich grup przestępczych oszustwami na szkodę Unii Europejskiej. Zwiększy się także atrakcyjność Polski dla grup rosyjskojęzycznych jako bazy dla działań przestępczych prowadzonych na terenie UE. (…)" « Powrót Komentarze czytelników Ten artykuł nie ma jeszcze żadnych komentarzy. Aby dodać swój komentarz powinieneś się zalogować. .
Mapa serwisu \| O nas \| Ochrona prywatności \| Poleć stronę znajomym \| Źródła informacji \| Kontakt z nami Copyright © MafiaPress

AktualnoЕ�ci

Charakterystyka

Działalność przestępcza

Inne

Newsletter

Polecane Linki

DOKUMENT - 2003 r.